Фармакотерапијски протоколи за примену антибиотика у хируршкој јединици интензивне терапије

Abstract

Uvod: Antimikrobna rezistencija bakterija predstavlja globalni problem. Najvažniji faktor za njen nastanak je neadekvatna primena antibiotika, koja podrazumeva: Upotrebu antibiotika bez odgovarajuće dijagnoze, neadekvatan izbor leka, dužinu primene i doziranje. Zbog specifičnosti populacije vitalno ugroženih bolesnika u jedinicama intenzivne terapije (JIT) i bolničkih infekcija uzrokovanih multirezistentnim bakterijama, primena antibiotika je na ovim odeljenjima učestala. Pokazana je povezanost između razvoja antimikrobne rezistencije i veličine potrošnje antibiotika u JIT. Cilj: Analiza primene antibiotika prema indikacijama na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju, KC Vojvodine, zatim analiza stanja antimikrobne rezistencije najčešćih uzročnika bolničkih infekcija i analiza korelacije između navedenih uzročnika bolničkih infekcija i empirijski primenjivane antibiotske terapije na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju. Materijal i metode: Prospektivna, opservaciona studija, sprovedena u jednogodišnjem period, u JIT, Klinike za anesteziju i intenzivnu terapiju, uključila je 856 ispitanika, oba pola, starijih od 18 godina kod kojih je tokom hospitalizacije u JIT bio primenjen antibiotik. Ispitanici su, radi prikupljanja podataka, bili podeljeni u dve grupe u zavisnosti od toga da li su imali bolničku infekciju ili ne. Adekvatnost primene antibiotika je analizirana prema indikacijama (hirurška profilaksa, bolničke infekcije, vanbolničke infekcije i drugo), a u odnosu na izbor antibiotika, dužinu primene, režim doziranja, veličinu pojedinačne doze i način promene terapije (prema preporukama farmakoterapijskog vodiča The Sanford guide to antimicrobial therapy i antimikrobnoj osetljivosti bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija u JIT. Za izračunavanje potrošnje antibiotika u JIT korišćena je ATC/DDD metodologija. Podaci o antimikrobnoj osetljivosti dobijeni su iz rezultata mikrobiološke obrade uzorkovanog materijala. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 21 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, obrađeni su standardnim statističkim testovima, a statistička značajnost određivanja je bila na nivou p< 0,05. Ispitivanje povezanosti između potrošnje anibiotika i antimikrobne rezistencije urađeno je primenom Pirsonovog koeficijenta korelacije. Rezultati: Izbor antibiotika kod bolesnika u JIT nije bio adekvatan u 52,19% preskripcija. Izbor empirijski indikovanih antibiotika za lečenje bolničkih infekcija nije bio u skladu antimikrobnom osetljivošću izolovanog uzročnika u 78,44% preskripcija. Izbor antibiotika za hiruršku profilaksu nije bio adekvatan u 55,6% preskripcija. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp.na karbapeneme, fluorohinolone i cefalosporine bila je preko 90%, na aminoglikozide preko 70%. Klebsiella pneumoniae bila je rezistentna na fluorohinolone i cefalosporine 80%, dok je na grupu karbapenema bila 18%. Pseudomonas aeruginosa je bio rezistentan na karbapeneme i aminoglikozide preko 50%, na antipseudomonasne cefalosporine preko 40%. Na kolistin nije zabeležena rezistencija ni jedne izolovane bakterijske vrste. Značajna pozitivna korelacija zabeležena je između potrošnje empirijski indikovanog meropenema i rezistencije Acinetobacter spp. Zaključak: U vise od 50% slučajeva primena antibiotika u JIT nije bila u skladu sa stanjem antimikrobne rezistencije bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija i savremenim farmakoterapijskim protokolima. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp, Klebsiellae pneumoniae и Pseudomonas aeruginosae je iznosila preko 20% na antibiotike preporučene savremenim farmakoterapijskim smernicama, osim u slučaju rezistencije Klebsiellaе pneumoniae na grupu karbapenema. Između pojave rezistencije Acinetobacter spp. i potrošnje empirijski indikovanog meropenema utvrđena je statistički značajna pozitivna povezanost, dok za druge dve navedene bakterijske vrste ova povezanost nije bila statistički značajna. Na osnovu podataka o najčešćim bakterijskim uzročnicima i njihovoj antimikrobnoj osetljivosti za empirijsku terapiju pneumonija mogao bi biti preporučen jedino kolistin, dok bi za lečenje urinarnih infekcija mogao biti preporučen imipenem ili meropenem. Potrebno je promeniti farmakoterapijski pristup u primeni antibiotika u JIT.

Uvod: Antimikrobna rezistencija bakterija predstavlja globalni problem. Najvažniji faktor za njen nastanak je neadekvatna primena antibiotika, koja podrazumeva: Upotrebu antibiotika bez odgovarajuće dijagnoze, neadekvatan izbor leka, dužinu primene i doziranje. Zbog specifičnosti populacije vitalno ugroženih bolesnika u jedinicama intenzivne terapije (JIT) i bolničkih infekcija uzrokovanih multirezistentnim bakterijama, primena antibiotika je na ovim odeljenjima učestala. Pokazana je povezanost između razvoja antimikrobne rezistencije i veličine potrošnje antibiotika u JIT. Cilj: Analiza primene antibiotika prema indikacijama na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju, KC Vojvodine, zatim analiza stanja antimikrobne rezistencije najčešćih uzročnika bolničkih infekcija i analiza korelacije između navedenih uzročnika bolničkih infekcija i empirijski primenjivane antibiotske terapije na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju. Materijal i metode: Prospektivna, opservaciona studija, sprovedena u jednogodišnjem period, u JIT, Klinike za anesteziju i intenzivnu terapiju, uključila je 856 ispitanika, oba pola, starijih od 18 godina kod kojih je tokom hospitalizacije u JIT bio primenjen antibiotik. Ispitanici su, radi prikupljanja podataka, bili podeljeni u dve grupe u zavisnosti od toga da li su imali bolničku infekciju ili ne. Adekvatnost primene antibiotika je analizirana prema indikacijama (hirurška profilaksa, bolničke infekcije, vanbolničke infekcije i drugo), a u odnosu na izbor antibiotika, dužinu primene, režim doziranja, veličinu pojedinačne doze i način promene terapije (prema preporukama farmakoterapijskog vodiča The Sanford guide to antimicrobial therapy i antimikrobnoj osetljivosti bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija u JIT. Za izračunavanje potrošnje antibiotika u JIT korišćena je ATC/DDD metodologija. Podaci o antimikrobnoj osetljivosti dobijeni su iz rezultata mikrobiološke obrade uzorkovanog materijala. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 21 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, obrađeni su standardnim statističkim testovima, a statistička značajnost određivanja je bila na nivou p< 0,05. Ispitivanje povezanosti između potrošnje anibiotika i antimikrobne rezistencije urađeno je primenom Pirsonovog koeficijenta korelacije. Rezultati: Izbor antibiotika kod bolesnika u JIT nije bio adekvatan u 52,19% preskripcija. Izbor empirijski indikovanih antibiotika za lečenje bolničkih infekcija nije bio u skladu antimikrobnom osetljivošću izolovanog uzročnika u 78,44% preskripcija. Izbor antibiotika za hiruršku profilaksu nije bio adekvatan u 55,6% preskripcija. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp.na karbapeneme, fluorohinolone i cefalosporine bila je preko 90%, na aminoglikozide preko 70%. Klebsiella pneumoniae bila je rezistentna na fluorohinolone i cefalosporine 80%, dok je na grupu karbapenema bila 18%. Pseudomonas aeruginosa je bio rezistentan na karbapeneme i aminoglikozide preko 50%, na antipseudomonasne cefalosporine preko 40%. Na kolistin nije zabeležena rezistencija ni jedne izolovane bakterijske vrste. Značajna pozitivna korelacija zabeležena je između potrošnje empirijski indikovanog meropenema i rezistencije Acinetobacter spp. Zaključak: U vise od 50% slučajeva primena antibiotika u JIT nije bila u skladu sa stanjem antimikrobne rezistencije bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija i savremenim farmakoterapijskim protokolima. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp, Klebsiellae pneumoniae i Pseudomonas aeruginosae je iznosila preko 20% na antibiotike preporučene savremenim farmakoterapijskim smernicama, osim u slučaju rezistencije Klebsiellae pneumoniae na grupu karbapenema. Između pojave rezistencije Acinetobacter spp. i potrošnje empirijski indikovanog meropenema utvrđena je statistički značajna pozitivna povezanost, dok za druge dve navedene bakterijske vrste ova povezanost nije bila statistički značajna. Na osnovu podataka o najčešćim bakterijskim uzročnicima i njihovoj antimikrobnoj osetljivosti za empirijsku terapiju pneumonija mogao bi biti preporučen jedino kolistin, dok bi za lečenje urinarnih infekcija mogao biti preporučen imipenem ili meropenem. Potrebno je promeniti farmakoterapijski pristup u primeni antibiotika u JIT.

Introduction: Antimicrobial resistance is a global health problem.The most important factor in the development of antimicrobial resistance is inadequate use of antibiotics, which means: inadequate diagnosis of bacterial infection, inadequate antibiotic choice, dosage and duration of therapy. Specificities of critically ill patients and nosocomial infections caused by multidrug-resistant pathogens are important reasons for large antibiotic consumption in ICU settings. Many studies have confirmed a positive correlation between antibiotic use and antimicrobial resistance. Aims: The aims of this study were: to analyze the use of antibiotics at the ICU of the Clinic for anesthesia and intensive care at the Clinical Centre of Vojvodina, according to indications for antibiotic treatment; to analyze the pattern of antimicrobial resistance ofthe most common bacteria causing hospital acquired infections in our participants and to analyze the correlation between the consumption of empirically indicated antibiotics and antimicrobial resistance pattern. Methodology: Prospective observational study was conducted during a one-year period at the Clinic for anesthesia and intensive care, Clinical Centre of Vojvodina. The study included 856 participatns, aged over 18 years and of both genders. The participants were divided into two cohorts, depending on whether they showed symptoms of hospital-acquired infection or not. Adequacy of antibiotic use was analyzed with regard to indication for antibiotic treatment (surgical prophylaxis, treatment of hospital acquired infection, outpatient infection or other) and with regard to antibiotic choice, dosage and duration of treatment. An adequate antibiotic choice was compared to the resistance pattern of positive bacterial isolates as outlined by The Sanford guide to antimicrobial therapy). To calculate the consumption of antibiotics in ICU we used ATC/DDD methodology. Data on antibacterial sensitivity was obtained from the results of microbiological analysis of sample materials. IBM SPSS version 21 was used for statistical analysis, standard statistical tests were applied. The results were presented in tables and graphs. Statistically significant correlation was set at the value of p˂0.05. Pearson correlation coefficient was used to measure the strength between variables. Results: Antibiotic choice was inadequate in 52,19% of all antibiotic prescriptions for all indications. Antibiotic choice in surgical prophylaxis was inadequate in 55,59% of prescriptions for this indication. Inadequate choice of empirically indicated antibiotics (for treatment of hospital-acquired infections) according to antimicrobial resistance pattern occurred in 78,44% of all prescription for this indication. The three the most important bacterial causative agents of hospital acquired infections in ICU were: Acinetobacter spp, Klebsiella pneumonia and Pseudomonas aeruginosa. The resistance of Acinetobacter spp. to antibiotic groups was as follows: to carbapenems, fluoroquinolones and cephalosporins over 90% and to aminoglycosides over 70%. The antimicrobial resistance of Klebsiella pneumoniae was: to fluoroquinolones and cephalosporins over 80% and to carbapenems up to 20%. The resistance pattern of Pseudomonas aeruginosa was as follows: to carbapenems and aminoglykozides over 50%, and to antipseudomonal cephalosporins over 40%. Statistically significant correlation was found between the consumption of empirically prescribed meropenem and antimicrobial resistance of Acinetobacter spp. Conclusion:In more than 50% of antibiotic prescriptions at ICU, regardless of indication, the choice of prescribed antibiotics was inadequate. Antimicrobial resistance pattern of Acinetobacter spp, Klebsiella pneumoniae and Pseudomonas aeruginosa to antibiotics recomennded by contemporary guidelines for antimicrobial therapy was over 20%, except in the case of the resistance of Klebsiellae peneumoniae to carbapenems. Statistically significant correlation was found between the consumption of empirically prescribed meropenem and antimicrobial resistance of Acinetobacter spp. No statistically significant correlation was observed in the other two bacterial strains. Initial, empiric therapy for nosocomial pneumonia in our ICU, should be colistin, and for urinary tract infection imipenem or meropenem. It is important to change antibiotic prescribing praxis in ICU.