Semantičko-sintaksički međuodnos faznog glagola i komplementa u engleskom i srpskom jeziku – kontrastivni pristup

Abstract

U sferi interesovanja ove studije su aspektualni glagoli u engleskom jeziku sa fokusom na konstrukcije sa nefinitnom glagolskom komplementacijom. U razmatranje je uzeto jedanaest aspektualizatora koji su podeljeni prema fazi koju označavaju. To su glagoli: begin, start, continue, keep, keep on, go on, resume, finish, stop, quit i cease. U odnosu na inventar posmatranih glagola u engleskom jeziku, u srpskom jeziku izdvojilo se pet konstrukcija koje su semantički i funkcionalno ekvivalentne. Upravne glagolske lekseme u ovim strukturama čine fazni glagoli: početi / počinjati, nastaviti / nastavljati, ne prestati / ne prestajati, prestati / prestajati, i prekinuti / prekidati. Iako je leksikon srpskog jezika bogat faznim glagolima i nudi veći izbor glagola u odnosu na broj predstavljenih u ovom istraživanju, osnovni parametar za izdvajanje rečenica koje su ušle u sastav prikupljene građe bio je složeni predikat kojeg čini fazni glagol i glagol u funkciji dopunske strukture. Zadatak prikazanog istraživanja bio je da izoluje aspektualne konstrukcije sa faznim glagolima i da se prouči semantičko-sintaksički međuodnos konstituenata u okviru kompleksne predikacije u engleskom i srpskom jeziku. Opšti cilj studije bio je da se primenom kontrastivne analize opišu, a potom i objasne sličnosti i razlike među upoređivanim jezičkim sistemima. Da bi se rasvetlila određena pitanja koja do sada nisu bila postavljana u kontrastivnim okvirima, a koja su se nametnula u analizi aspektualnih konstrukcija sa faznim glagolima, primenjena je teorija K. Smit (1995, 1997). Predmetom ovog istraživanja obuhvaćeno je proučavanje međusobnog uticaja ili sadejstva teličnosti i perfektivnosti u konstrukcijama sa aspektualnim glagolima u posmatranim jezicima. Važan segment analize imao je za cilj da odredi sve tipove glagolskih situacija koje se mogu naći u okviru komplementa faznog glagola. Polazi se od pretpostavke da situaciju u dopuni odlikuje trajanje da bi fazni glagol mogao da uputi na određenu etapu takvog događaja, tj. na određeni vremenski segment događaja označenog glagolom u komplementaciji. U razmatranje su uzeta i ograničenja koja fazni glagol nameće svom komplementu. Učinjen je pokušaj sagledavanja mogućnosti promene tipa glagolske situacije u komplementu. Činjenica je da ovakve aspektualne konstrukcije postoje u oba proučavana jezika i da se prema tome mogu utvrditi ne samo njihove specifičnosti, već i sličnosti i razlike. Zastupljenost ovih konstrukcija i mogućnost poređenja sistema dva jezika čine solidnu bazu proučavanja u kontrastivnoj perspektivi.