Ispitivanje mogućnosti primene Fenton-procesa u tretmanu obojenih otpadnih voda grafičke industrije

Abstract

Predmet izučavanja ove disertacije je ispitivanje mogućnosti primene homogenog, heterogenog i Fentonsličnog procesa u tretmanu obojenih otpadnih voda grafičke industrije. Kao Fenton katalizatori korišćeni su sintetisani gvožđe(III)-molibdat i nano nula valentno gvožđe, kao i komercijalni gvožđe(II)-sulfat. Istraživanja su sprovedena u četiri faze. U prvoj fazi je izvršena sinteza i karakterizacija Fenton katalizatora, pri čemu su ustanovljene njihove osnovne morfološke karakteristike. Nano nula valentno gvožđe je sintetisano iz ekstrakta lišća hrasta, dok je gvožđe(III)-molibdat sintetisan putem tzv. vlažnog hemijskog postupka. U drugoj fazi je izvršena optimizacija Fenton procesa u tretmanu sintetičkih rastvora grafičkih boja primenom nove statističke metode, definitive screening design. U cilju postizanja maksimalnog stepena obezbojavanja i mineralizacije tretiranog uzorka ispitan je uticaj sledećih procesnih parametara: inicijalne koncentracije boje, koncentracije gvožđa, pH vrednosti i koncentracije vodonik-peroksida. Nakon ustanovljenih optimalnih uslova i izvršene verifikacije predloženog optimuma, sproveden je tretman realnog efluenta. Stepen mineralizacije tretiranog efluenta ustanovljen je na osnovu vrednosti sadržaja ukupnog organskog ugljenika i hemijske potrošnje kiseonika. U cilju razumevanja mehanizma degradacije grafičkih boja u Fenton procesu, kao i identifikacije prirode degradacionih produkata, izvršena je kvalitativna gasno-hromatografska/maseno spektrometrijska analiza. Kinetika obezbojavanja realnog efluenta najbolje je opisana primenom Behnajady - Modirshahla -Ghanbary modela, koji definiše inicijanu brzinu i oksidacioni kapacitet posmatranog procesa. Rezultati su ukazali na moguću primenu Fenton procesa u tretmanu CMYK boja usled postizanja visokih efikasnosti obezbojavanja i mineralizacije tretiranih efluenata. Nedostatak primenjene metode se ogleda u činjenici da je većina uzoraka okarakterisana kao visoko toksična, a ujedno i izrazito kisela, budući da je ustanovljena optimalna pH vrednost Fenton tretmana 2 - 3. Stoga je u okviru treće faze istraživanja primenjen dodatni tretman realnog efluenta, adsorpcija na aktivnom uglju sintetisanom iz koštica divlje šljive. Adsorpcioni tretman je rezultovao smanjenjem toksičnosti kod svih tretiranih uzoraka, koji se karakterišu kao nisko do umereno toksični, te je sa tog aspekta moguće njihovo bezbedno ispuštanje u recipijent. Ujedno je ustanovljena i povećana mineralizacija uzoraka, kao posledica degradacije jedinjenja koja su inicijalno doprinela povećanoj toksičnosti. U četvrtoj fazi rada primenjena je metoda ocenjivanja životnog ciklusa sinteze Fenton katalizatora. Rezultati LCA su utvrdili da sinteza heterogenog Fenton katalizatora, gvožđe(III)-molibdata, ostvaruje najveće opterećenje životne sredine, dok bi se proces sinteze nano nula valentnog gvožđa mogao unaprediti modifikovanjem ekstrakcione faze uz korišćenje alternativnih materijala i obnovljivih izvora energije. Značaj predstavljenih rezultata se ogleda u činjenici da su uzorci obojenih otpadnih voda grafičke industrije prvi put podvrgnuti Fenton tretmanu koji je rezultovao visokim stepenom efikasnosti.

The subject of this thesis is exploring the possibility of homogeneous, heterogeneous and Fenton-like process application in the treatment of dye wastewater in printing industry. Synthesized iron(III)-molybdate and nano zero valent iron, as well as commercial iron(II)-sulfate were used as a Fenton catalyst. The research was carried out in four phases. In the first phase, the catalyst synthesis and their characterization were performed, whereby the morphological characteristics were established. Nano zero valent iron was synthesized from oak leaf extract and iron(III)-molybdate was synthesized by wet chemical process. In the second phase, the optimization of Fenton process was performed within the treatment of synthetic printing dye solution using a new statistical method, a definitive screening design. In order to achieve maximum decolorization and mineralization of the treated sample, the influence of following process parameters was conducted: initial dye concentration, iron concentration, pH value and hydrogen peroxide concentration. The treatment of printing effluent was performed after establishing optimal conditions and verifying the proposed optimum values. Mineralization degree of treated effluent was determined based on the results of total organic carbon and chemical oxygen demand. In order to understand the dye degradation mechanism in Fenton process, as well as to identify degradation products, a qualitative gaschromatographic/mass spectrometric analysis was carried out. The kinetic studies of the printing effluent were best described by using the Behnajady- Modirshahla-Ghanbary model, which defines the initial speed and oxidation capacity of the process. The results indicated the possible application of the Fenton process in the treatment of CMYK dyes due to the high decolorization and mineralization efficiency of treated effluent. Disadvantage of the applied method is reflected in the fact that most of the samples are characterized as highly toxic and, at the same time, extremely acidic since the optimum pH value of Fenton treatment is 2 - 3. Therefore, in the third phase of the study, adsorption process on functionalized biochar prepared from wild plum kernels was applied on real printing effluent. Adsorption treatment resulted in toxicity reduction in all treated samples, characterized as low to moderately toxic. Therefore, from this aspect, treated effluent can be safely released into the recipient. At the same time, increased mineralization of the samples was established as a result of the compounds degradation that initially contributed to high toxicity. In the fourth phase, a life cycle assessment method of Fenton catalyst was applied. The results of the LCA indicated that the synthesis of the heterogeneous Fenton catalyst, iron(III) molybdate, achieved the highest environmental burden, while the synthesis of nano zero valent iron could be improved by modifying the extraction phase using alternative materials and renewable energy sources. The significance of the obtained results is high decolorization efficiency achieved by Fenton treatment of printing dye wastewater, which was used for the first time.