Perpetuiranje promjene tehnologija sopstva Marine Abramović

Abstract

Rani, “herojski” performansi Marine Abramović, egzemplarni za umjetnost performansa 70-ih, bili su radikalni, često samopovrjeđujući i bolni napad tijela/tijelom na (psiho-fizičke) granice individue. Značili su opstruiranje granica normativnog subjektiviteta kruto srezanog binarnim opozicijama, razvezivanje guste mreže socijalnih (i kulturnih) inskripcija, konvencija, pravila, zabrana, mehanizama disciplinovanja kojima se uspostavljaju i osiguravaju te granice tijela, omogućava njihovo držanje pod kontrolom. Sljedećom fazom, kolaboracijom sa umjetnikom Ulajem od 1976. do 1988., nije upravljao osjećaj manjka, individualne uskraćenosti ili nedovoljnosti jednog niti logika prividnih kompenzacija ili imaginarnih nadoknada u paru, kroz drugog. U pitanju je dinamika iskušavanja i opstruiranja individualnih granica ali i društveno konstruisanih uloga koje dejstvuju kroz dinamiku (muško-ženskog) para i (svakog) dualnog odnosa. Postupno, ta dinamika prelazi u mehaniku otvaranja i građenja novih odnosa i spojeva sa trećim tijelima. Iz nje Abramović razvija tranzitorni put na kom nastaju participativni ili interaktivni radovi kao produkt sinhronizovanja, tjelesnog i energetskog povezivanja, „srastanja“ sa drugim prirodnim tijelima (kristala, životinja, drugih ljudi-publike, sa silama prirode). Oni predstavljaju ekstenzije, eksteritorijalizacije njenog senzibilisanog tijela, svojevrsne „proteze“ (ne tehničko-tehnološka već prirodna „produžavanja“, „nadograđivanja“ tijela), oruđa-instrumente profinjivanja, povezivanja sa sveukupnim silama postojanja koja se nude posmatraču koji sam postaje svojevrsno „produžavanje“, „udvajanje“ tijela umjetnice. Drugi put kojim kreće umjetnost Marine Abramović jeste put baroknih kontrapunkta. To je ekscentrični put u svijet glamura, teatra, spektakla, afirmacije principa disonantnosti, diskontinuiteta i (auto)parodije, fragmentacije, remiksa, repeticije umjetničkih činova i njihove višestruke medijatizacije i memoralizacije. To je i put provociranja društvenih i umjetničkih normi, istorijskih istina, nacionalnih mitova ali i propitivanja „mitske“ pozicije umjetnice i njene transformacije od heroine, do šamanke i do umjetničkog super-stara te „šizo“ pokušaj „ušivanja“, kombinovanog izvođenja-življenja sva tri statusa. Od poznih radova sa Ulajem, Abramović i retorički i praktično bira (fukoovski rečeno) put duhovnosti, ne put znanja, upražnjavajući različite samorazvojne prakse kroz/kao umjetnički čin sa ciljem purifikacije sopstvenog tijela i inicijacije posmatrača. U kasnijim samostalnim radovima, zahtjev za brušenjem moći svjesnosti, za uzvisivanjem umjetnice i posmatrača biće rekontekstualizovan i resemantizovan plasmanom (i deplasmanom) kroz mehanizme kapitalističkog umjetničkog spektakla, kroz artificijelizaciju, virtuelizaciju, senzacionalizaciju tijela umjetnice i tijela njene umjetnosti, njihove reprezentacije i njihove prezentnosti.