Analiza eksterne neravnoteže Srbije

Abstract

U disertaciji „Analiza eksterne neravnoteže Srbije“ determinisani su uzroci i analizirane posledice koji su delovale u pravcu neravnoteže platnobilansnih pozicija Srbije u dva tranziciona perioda, pre i posle svetske ekonomske krize.Na osnovu teorijske i empirijske analize ispitano je da li je eksterna neravnoteža (ne)iskorišćena za realizaciju, bar delimično, neophodnih strukturnih reformi ili je dobar deo ino akumulacije otišao na finansiranje potrošnje. Zaključak o efektima iskorišćenosti priliva kapitala donet je tek nakon pažljive analize važnih indikatora, poput nivoa spoljnog duga, njegove strukture i odnosa sa BDP, veličine, dinamike i izvora finansiranja budžetskog deficita, stopa štednje i investicija, veličine stranih direktnih investicija, racia udeo tekućeg deficita računa u GDP, racia budžetskog deficita u GDP, promene u deviznim rezervama, veličine realne apresijacije valute u odnosu na trend promene izvoza, itd. U prvom poglavlju se uspostavlja metodološka osnova za razmatranje međuzavisnosti deviznog kursa i platnog bilansa. Do zaključka da li je apresirani kurs direktni krivac za eksternu neravnotežu u ovom periodu ili, drugim rečima, da li bi depresijacija deviznog kursa optimalno uticala na smanjenje takvog balansa dolazi se kroz ispit ispunjenosti Maršal-Lernerove teoreme tražeći dgovore na pitanja kao što su: koliko se visoka devalvacija smatra nužnom da bi se eliminisao trgovinski deficit datog obima, odnosno postigla željena veličina promena trgovinskog bilansa; koji je to obim deficita koji devalvacije određene veličine može eliminisati? Nakon definisanja koncepta platnog bilansa i pronalaženja relacije sa osnovnim makroekonomskim agregatima, razmatraju se uzroci neravnoteže, vrste neravnoteže, kao i mehanizmi prilagođavanja. Cela makroekonomska politika Srbije nakon 2000-te je vođena na temeljima vašingtonskog koncenzusa što znači naglu liberalizaciju, targetiranu inflaciju, itd. Preovladava mišljenje da je liberalizacija brza, nedovoljno dobro pripremljena i osmišljena, da ne vodi računa o privrednoj strukturi i specifičnostima zemlje, itd. Posebna pažnja je posvećena teorijskim i empirijskim aspektima fiskalnog deficita. Najzad, uloga fiskalne i monetarne politike često ne vodi suštinskom prilagođavanju već samo korekciji salda platnog bilansa. Ova stabilizacija može biti ekvivalentna finansiranju. Za suštinsku eliminaciju deficita potrebno je izvršiti realokaciju resursa u nacionalnoj privredi, promene u strukturi proizvodnje i lestvici komparativnih troškova, izmene u strukturi uvoza i izvoza. Na dugi rok samo smislena politika dugoročnog razvoja može imati pozitivne efekte na platni bilans.