Semantika i pragmatika predloga u savremenom engleskom jeziku

Abstract

U disertaciji Semantika i pragmatika predloga u savremenom engleskom jeziku razmatraju se semantička i pragmatička svojstva izabrane grupe predloga u engleskom jeziku (over, under, through i around). Predlozi su, u ranijim istraživanjima na koja se osvrćemo u radu, smatrani isključivo funkcijskim rečima ili, naprotiv, izuzetno polisemičnim leksemama. Jedna od polaznih pretpostavki u ovom radu jeste da oni nisu semantički prazni, već da imaju izvestan konceptualni sadržaj. Smatramo da postoje kodirani elementi značenja analiziranih predloga, kao i oni do kojih se dolazi pragmatički. Cilj rada je utvrđivanje značenjskih komponenti posmatranih predloga koje predstavljaju deo kodirane konceptualne sheme, kao i onih koje se pragmatički izvode, prilikom interpretacije iskaza. Pri tome, razmatramo predloška značenja u fizičkom i metaforičnom, apstraktnom domenu. Primeri na kojima je istraživanje sprovedeno sakupljeni su iz pisanog korpusa koji datira iz različitih perioda. Obuhvaćeni su romani i novinski članci sa temama iz različitih oblasti te analizirani primeri pripadaju američkoj i britanskoj varijanti engleskog jezika, formalnom i neformalnom registru. U radu se koristi eklektički pristup, odnosno kombinacija dveju lingvističkih teorija – kognitivno-pragmatičke teorije relevancije (Sperber i Wilson 1986/1995) i kognitivnolingvističke teorije principijelne polisemije (Tyler i Evans 2003). Za svaki predlog određuje se jedno ili više kodiranih značenja, dok se do ostalih upotreba dolazi pomoću interpretacije iskaza u skladu sa kognitivno-komunikativnim principom relevancije, vodeći se strategijom najmanjeg napora. Značajnu ulogu u našoj analizi imaju različiti pragmatički procesi, pre svega, formiranje koncepata ad hoc, kojim se popunjavaju praznine u kodiranoj konceptualnoj shemi predloga. Kako bi se došlo do adekvatnog tumačenja predloga, neophodno je poznavanje logičkih i enciklopedijskih odrednica koncepata koje kodiraju ostale lekseme u iskazu, pre svega, entiteti koji su predlogom povezani – trajektor i orijentir. Navedeni način utvrđivanja značenjskih komponenti predloga dovodi nas do zaključka da analizirani predlozi nisu izrazito polisemični, već da kodiraju samo jednu značenjsku komponentu ili nešto više (dva ili tri) značenja. Dakle, ne dolazi do opterećenja semantičke memorije zato što se do većine upotreba predloga dolazi u realnom vremenu, pomoću pragmatičkih procesa.

The dissertation Semantics and Pragmatics of Prepositions in Contemporary English Language investigates semantic and pragmatic properties of a selected group of English prepositions (over, under, through and around). In previous research we refer to in the thesis, prepositions were studied as exclusively functional words or, on the contrary, extremely polysemous lexemes. One of the initial hypotheses in the thesis is that prepositions are not semantically empty, but that they have certain conceptual content. We think that there are coded elements of prepositional meaning, as well as those pragmatically inferred. The goal of the dissertation is to determine meaning components of the analysed prepositions which present a part of coded conceptual schema, as well as those pragmatically inferred, during utterance interpretation. Prepositional meanings in both domains, physical and metaphorical, abstract, are taken into consideration. Sample utterances on which this research was conducted were collected from written corpus dating from different periods. Novels and newspapers articles dealing with topics from various areas, were included, so the analysed samples belong to American and British English, formal and informal register. An eclectic approach is used in this thesis, a combination of two linguistic theories – cognitive-pragmatic Relevance theory (Sperber and Wilson 1986/1995) and cognitive theory of Principled polysemy (Tyler and Evans 2003). For each preposition one or a few coded meanings are determined, while other senses are derived via utterance interpretation according to the cognitive-communicative Principle of relevance, guided by the least effort comprehension heuristic. Significant role in this analysis is attributed to different pragmatic processes, above all, ad hoc concept formation, which serves to fill in the gaps in the coded conceptual schema of a preposition. In order to achieve correct interpretation of prepositional meaning, it is necessary to know logical and encyclopedic properties of the concepts coded by other lexemes in the utterance, above all, entities connected by the preposition – trajector and landmark. Determining prepositional meanings using the method we mentioned leads us to a conclusion that prepositions analysed in this dissertation are not extremely polysemous forms. They have only one coded meaning component or a few more meanings. To conclude, semantic memory is not overwhelmed because most of the prepositional senses are derived in real time, via pragmatic processes.