Upravljačko računovodstvena podrška procesu upravljanja zaštitom životne sredine

Abstract

APSTRAKT: Uticaji preduzeća na životnu sredinu doveli su do pooštravanja ekoloških zahteva od strane društva i implementiranja ekoloških strategija u proces upravljanja. Rana integracija životne sredine u preduzeće, odnosno proaktivni ekološki menadžment, omogućava preduzeću bolji pristup resursima i mogućnostima u odnosu na njegove konkurente. Dakle, stvaranje imidža društveno odgovorne kompanije putem sprečavanja i smanjivanja zagađenja životne sredine doprinosi povećanju konkurentske prednosti, snižavanju ekoloških troškova i ispunjavanju sve većih očekivanja javnosti od preduzeća. Da bi preduzeće moglo da ostvari navedeno neophodno je da pravovremeno sagleda uticaje preduzeća na životnu sredinu, kao i životne sredine na preduzeće, tj. potrebno je da ima razvijeno upravljačko računovodstvo koje će se baviti pitanjima zaštite životne sredine. Polazeći od navedenog osnovni cilj istraživanja u doktorskoj disertaciji je da se teorijsko-metodološki i empirijski sagleda veza između upravljačkog računovodstva i procesa upravljanja zaštitom životne sredine. U doktorskoj disertaciji je najpre analiziran proces upravljanja zaštitom životne sredine u preduzeću. Predmet detaljne analize bili su alati ekološkog menadžmenta pri čemu je akcenat stavljen na ekološko upravljačko računovodstvo. Posebna pažnja posvećena je finansijskim i nefinansijskim informacijama koje produkuje ekološko upravljačko računovodstvo. Kao istraživačka područja izdvojila su se i obračun troškova zaštite životne sredine i korporativno izveštavanje o ekološkim performansama preduzeća. Empirijskim istraživanjem sprovedenim u preduzećima u Republici Srbiji utvrđeno je da menadžment preduzeća prepoznaje značaj uključivanja pitanja zaštite životne sredine u proces upravljanja, ali ne prepoznaje ulogu računovodstva u tom procesu. Takođe, utvrđeno je da ne postoji statistički zanačajna razlika u finansijskim performansama između preduzeća koja imaju i preduzeća koja nemaju implementiran ISO 14001 standard. Rezultati empirijskog istraživanja ne odstupaju bitnije od rezultata sličnih istraživanja sprovedenih u svetu.

ABSTRACT: Impacts of companies on the environment have led to stricter environmental requirements imposed by the society and implementation of environmental strategies in the management process. The early integration of environmental protection in the company, i.e. proactive environmental management, allows the company better access to resources and opportunities in relation to its competitors. Thus, creating the image of a socially responsible company by preventing and reducing environmental pollution contributes to increasing competitive advantage, reducing environmental costs, and meeting the growing public expectations from companies. To be able to achieve this, the company must in a timely manner examine its impacts on the environment, but also environmental impacts on the company, i.e. it must have management accounting developed, to deal with environmental issues. Based on the above, the main aim of the research in the doctoral thesis is theoretical-methodological and empirical examination of the relationship between management accounting and environmental management processes. Doctoral thesis first analyzes the process of environmental management in the company. The subject of detailed analysis focuses on environmental management tools, with emphasis on environmental management accounting. Special attention is given to financial and non-financial information arising from environmental management accounting. Research areas include environmental protection costing and corporate reporting on environmental performance of companies. Empirical research conducted in companies in the Republic of Serbia confirms that company managers are recognizing the importance of including environmental issues in the management process, but do not recognize the role of accounting in that process. It is also found that there is no statistically significant difference in financial performance of companies that have and those that do not have ISO 14001 standards implemented. The results of empirical research do not deviate significantly from the results of similar studies conducted in the world.