Uticaj Se(IV)- i Se(VI)- modifikovanog zeolita na antioksidativno i antimikrobno dejstvo gljiva Pleurotus ostreatus i Coriolus versicolor

Abstract

Poslednjih nekoliko decenija sve veća pažnja se posvećuje nutritivnim i medicinskim svojstvima gljiva. Gljive mogu transformisati biljne lignocelulozne ostatke niske hranljive vrednosti u visoko vredne delikatesne namirnice. Dokazano je i da mogu usvojiti selen, iz supstrata na kojem rastu, i da ta sposobnost zavisi od vrste gljive, kao i od oblika i koncentracije dodatog selena. Selen je esencijalni mikronutrijent, neophodan za normalno funkcionisanje organizma. Istraživanja o zastupljenosti ovog elementa ukazuju da zemljište Srbije, kao i životne namirnice spadaju među selenom najsiromašnije u svetu. Sa druge strane, Srbija raspolaže značajnim količinama zeolita i procenjuje se da se najveće zalihe ovog minerala u Evropi nalaze u blizini Vranjske Banje. Zeolitski tuf može biti modifikovan i potom upotrebljen kao adsorbent selenit- i selenat-jona. Uticaj Se(IV)- i Se(VI)-modifikovanog zeolita (SeIV-CLI i SeVI-CLI) na aktivnost enzima antioksidativnog sistema zaštite praćen je u svežim plodonosnim telima gljiva Pleurotus ostreatus i Coriolus versicolor. Jača aktivnost enzima superoksid-dismutaze i glutation-peroksidaze je utvrđena u svim uzorcima gljive P. ostreatus odgajenim na supstratu sa dodatkom selena u odnosu na kontrolu. Kod većine uzoraka gljive C. versicolor, obogaćene selenom, ustanovljena je jača aktivnost enzima superoksid-dismutaze i katalaze i slabija aktivnost glutation-peroksidaze u poređenju sa kontrolom. Primenom SDS-PAGE gel elektroforeze utvrđeno je da selen prisutan u uzorcima nije uticao na promenu molekulskih masa ispitivanih gljiva. U ovoj disertaciji izolovani su metanolni ekstrakti gljiva P. ostreatus i C. versicolor, odgajenih na supstratu bez i sa dodatkom različitih koncentracija selena u vidu Se(IV)- i Se(VI)-modifikovanog zeolita. Sadržaj selena u ekstraktima pripremljenim iz gljive P. ostreatus, obogaćene ovim elementom, je bio od 35–125 puta veći u poređenju sa kontrolnim ekstraktom, dok je kod gljive C. versicolor određen od 180–250 puta veći sadržaj selena...

In recent decades, more attention is paid to the nutritional and medicinal properties of fungi. Fungi can transform lignocellulosic residues of plants with low nutritional value into high-value delicious food. It has been shown that fungi can absorb selenium from the growing substrate and that this ability depends on the type of fungus and concentration of the added selenium. Selenium is an essential micronutient, necessary for the proper functioning of the organism. Research on the distribution of this element indicates that land in Serbia, and foodstuffs are among the poorest in the world. On the other hand, Serbia has significant quantities of zeolite and it is estimated that the largest reserves of this mineral in Europe are located near Vranjska Banja. The zeolitic tuff can be modified and then used as an adsorbent for selenite- and selenate- ions. The influence of Se(IV)- and Se(VI)- modified zeolite (SeVI-CLI and SeVI-CLI) on the enzyme activity of the antioxidant protection system was monitored in fresh fruiting bodies of the fungi P. ostreatus and C. versicolor. Increased activity of the superoxide dismutase and glutathione peroxidase enzymes was measured in all samples of P. ostreatus grown on the substrate with the addition of selenium compared to the control samples. Most samples of C. versicolor enriched with selenium showed increased activity of superoxide dismutase and catalase enzymes and weaker activity of glutathione peroxidase compared to the control. By applying SDS-PAGE gel electrophoresis it was found that selenium present in the samples did not affect the molecular weight change of the tested fungi. In this dissertation methanol extracts of fungi P. ostreatus and C. versicolor grown on a substrate with and without addition of various concentrations of selenium in the form of Se(IV)- and Se(VI)-modified zeolite were isolated...