Prognostički značaj venoarterijskog gradijenta ugljen-dioksida u teškoj sepsi

Abstract

Veno-arterijski gradijent ugljen-dioksida (Pv-aCO2) se smatra pokazateljem adekvatnosti microcirculatornog venskog protoka. U stanjima usporenog protoka dolazi do povećavanja Pv-aCO2 zbog fenomena zadržavanja CO2. Vrednost Pv-aCO2 predložena je kao dodatni cilj rane usmerene terapije kod pacijenata sa septičnim šokom. Cilj rada bilo je utvrditi postojanje korelacije promene Pv-aCO2 s promenom SOFA (“Sequential Organ Failure Assessment”) skora (delta SOFA) nakon primene rane ciljane terapije, kao i korelacije vrednosti različitih pokazatelja krvnog protoka unutar prvih 12 sati od početka lečenja pacijenata sa sepsom. Sekundarni cilj bilo je utvrditi postojanje korelacije Pv-aCO2 6 sati nakon početka rane ciljane terapije (T6) s dužinom boravka u intenzivnoj jedinici i ishodom lečenja. Prospektivnim, neintervencijskim ispitivanjem obuhvaćeno je 150 pacijenata sa sepsom ili septičnim šokom. Merenja serumskog laktata, saturacije kiseonikom mešane venske krvi (ScvO2) i Pv-aCO2 vršena su na početku rane ciljane terapije (T0), posle 6 i 12 sati (T6, T12). Pv-aCO2 se računao kao razlika između parcijalnog pritiska ugljen dioksida arterijske i mešane venske krvi. Vrednost SOFA skora određivana je u vremenu T0 i nakon 48 časova (T48). Pacijenti su za potrebe analize podeljeni u dve grupe na osnovu promene SOFA skora [(1) pacijenti kod kojih je došlo do smanjenja SOFA skora (delta SOFA < 0); (2) pacijenti kod kojih je smanjenje SOFA skora izostalo (delta SOFA ≥ 0)] i na osnovu vrednosti Pv-aCO2 u vremenu T6 [(1) pacijenti sa visokim Pv-aCO2 (≥ 0.8 kPa); (2) pacijenti sa normalnim Pv-aCO2 (< 0.8 kPa)]. Između dve grupe pacijenata, sa normalnim i visokim Pv-aCO2, statistički značajne razlike uočene su samo u odnosu na najvišu vrednost respiratorne komponente SOFA skora (p=0.01). Uočena je statistički značajna korelacija između vrednosti Pv-aCO2 i laktata u vremenu T6 (r=0.2), Pv-aCO2 i ScvO2 u vremenu T0 (r=-0.4) i T12 (r=-0.24) kao i laktata i ScvO2 u vremenu T0 (r=-0.26) i T12 (r=-0.18). Analizom ponavljanih merenja nije utvrđena statistički značajna korelacija između promene vrednosti Pv-aCO2 unutar prvih 6 sati s promenom SOFA skora unutar prvih 48 sati nakon početka rane ciljane terapije (p=0.12). Utvrđeno je da su vrednosti Pv-aCO2 u vremenu T6 bile loš prediktor smrtnog ishoda. Nisu utvrđene statistički značajne razlike u dužini boravka u intenzivnoj jedinici i ishodu lečenja u zavisnosti od vrednosti Pv-aCO2.

Central venous-arterial CO2 difference (Pv-aCO2) reflects adequacy of microcirculatory venous flow. Widening of Pv-aCO2 due to CO2-stagnant phenomenon is described in the low flow states. Pv-aCO2 was proposed as an additional resuscitation target for patients with septic shock.The aim of this study was to examine correlation between changes in Pv-aCO2 and SOFA score as well as different blood flow indices (lactate, mixed venous oxygen saturation) 12 hours after onset of resuscitation in patients with sepsis or septic shock. Secondary aim was to evaluate association of delta CO2 6 hours after onset of resuscitation and patient outcomes (length of stay in the ICU, mortality). Prospective observational study included 150 patients with sepsis. Simultaneous measurements of lactate, mixed venous oxygen saturation (ScvO2) and delta PCO2 were performed at onset of resuscitation (T0) and after 6 hours (T6). Delta PCO2 was calculated as a difference between arterial PCO2 and PCO2 from mixed venous blood. Organ dysfunction was evaluated with the Sequential Organ Failure Assessment (SOFA) score at T0 and after 48 hours (T48). Mortality was assessed after 28 days. For data analysis purposes two groups were created based on delta SOFA [(1) patients with SOFA score decrease (delta SOFA <0); (2) patients without SOFA score decrease (delta SOFA ≥ 0)] and based on Pv-aCO2 [(1) patients with high Pv-aCO2 (≥0.8 kPa); (2) patients with normal Pv-aCO2 (<0.8 kPa). Patients with high and normal Pv-aCO2 differed only with respect to highest respiratory SOFA score (p=0.01) Change in Pv-aCO2 between T0 and T6 was not in correlation with change in SOFA score between T0 and T48 (p=0.12). Moderate statistically significant correlation was found between Pv-aCO2 and lactate at T6 (r=0.2), and moderate inverse correlation between Pv-aCO2 and ScvO2 at T0 (r=-0.4) and T12 (r=-0.25) and ScvO2 and lactate at T0 (r=-0.27) and T12 (r=-0.18). Pv-aCO2 at T6 was not associated with 28-day mortality and length of stay in the ICU.