Diskurs analiza medijskog izveštavanja olokalnim ratnim sukobima u Jugoslaviji od1991. do 1995. godine

Abstract

Osnovni cilj rada bio je da ustanovim relacije kojima se u medijima razvija empatija prema jednoj od sukobljenih strana u kontekstu ratnih sukoba, a koja postaje deo kolektivnog identiteta publike (MI) i negativno predstavljanje druge, neprijateljske strane u kontekstu radnog sukoba (ONI). Osnovna naučna hipoteza bila je da se empatijski odnos medija prema jednoj od zaraćenih strana u ratnom sukobu veoma često manifestuje pristrasnim izveštavanjem, tako da se jezičkim mehanizmima simboličke identifikacije jedna od zaraćenih strana određuje kao prijateljska strana u ratu, a njoj suprotstavljena kao neprijateljska . Korpus empirijskih podataka obuhvata šest dnevnih listova (ukupno 58 primeraka dnevnih izdanja) i tri televizijske stanice (1197 minuta televizijskog programa) u desetodnevnom periodu. Primenjena analiza diskursa obuhvata veće jedinice od rečenice. Rezultati analize pokazuju sledeće. 1. U najvećem broju ratnih izveštaja iskazan je (negativan ili pozitivan) medijski stav prema jednom od aktera koji odgovaraju oružanim formacijama u sukobu 2. Postoji simbolički prostor sa kojim se identifikuje reportersko JA, u sklopu jedinstvene grupe koja povezuje autora sa identitetom medijske publike (grupom MI). 3. Medijski stav usmeren ka vojno-političkim predstavnicima zaraćenih strana zavisi od toga da li je određena ličnost od strane medija prepoznata kao nosilac realne vojno-političke moći. 4. Na leksičkom nivou medijski stav je iskazan najčešće: upotrebom ličnih zamenica u funkciji deiksi, ekspresivima, upotrebom termina sa istorijskom konotacijom i kvalifikacijama, sve do ironičnih naziva i pejorativa kao karakterističnih obeležja negativnog stava. Dominirajuće diskursne strategije upotrebljene u tom cilju su: predikacija, perspektivizacija, legitimizacija (delegitimizacija) i intenzifikacija, kao i konstruktivne i perpetuacione makrostrategije izgrađivanja nacionalnog identiteta. Zaključujem sledeće. 1. Analiza diskursno-jezičkih obeležja za iskazivanje ličnog stava pokazala se kao odgovarajuća naučna osnova za istraživanje jednostranog odnosa medija prema stranama u ratnom sukobu. 2.Tokom daljnjeg usavršavanja kritičke diskurs analize kao metoda potreban je ujednačeniji i sistematizovaniji pristup određivanju diskursnih obeležja, usvojen i primenjen od strane grupa istraživača koji promovišu različite pristupe. 3.Višestruka studija slučaja u sklopu metoda kritičke diskurs analize doprinela je da se identifikovane pojave mogu tumačiti u odnosu na vremensku perspektivu, društvene i medijske uslove njihovog nastanka. Rezultati se mogu primeniti: 1. za poboljšanje medijske pismenost građana i građanki tokom procesa razobličavanja mehanizama manipulacije medijskom porukom; 2. za uspostavljanje minimuma standarda objektivnog medijskog izveštavanja koji bi bili obezbeđeni i u uslovima vanrednih i ratnih okolnosti; 3. za usavršavanje kritičke diskurs analize kao metoda u interpretiranju medijskog diskursa.

The main aim of this paper was to ascertain the relations media employ to promote, on the one hand, empathy towards one of the conflicting parties at war, which consequently becomes a part of the collective identity of the audience (US), and on the other, negative imaging of the opposing side or the enemy (THEM). The basic scientific hypothesis was that empathetic attitude of media towards one of the warring sides is often reflected in partial reporting. The linguistic mechanism of symbolic identification helps to determine one of the conflicting sides as friendly and the opposing one as unfriendly. Empirical data corpus includes six daily newspapers (58 copies in total), plus three TV stations (1,197 minutes of television broadcasting) over a ten-day period. Discourse analysis applied here focused on linguistic units larger than a sentence. The analysis results are as follows: 1. A vast majority of war reports express a certain (positive or negative) media attitude towards one of the participants in an armed conflict. 2. There is a symbolic space a reporter’s I is identified with as a part of a unique group which connects the author to the identity of the media audience (the` US` group). 3. Media bias towards military and political representatives of the warring parties depends on who is considered to wield the real military and political power. 4. Lexically speaking, a negative attitude of the media is most frequently expressed by the following means: deictic use of personal pronouns, a use of expressive language, a use of language with historic connotation and quality, as well as a use of irony and derogatory terms. Dominant discourse strategies employed with the same aim are predication, perspectivization, legitimization (delegitimatizon), intensification, as well as the use of macro-strategies of construction and perpetuation in creating national identities. Conclusions: 1.The analysis of linguistic discourse features used to express personal attitude proved to be a proper scientific basis for research into a biased approach of media towards warring parties. 2. Further improvement of the method of critical discourse analysis requires the adoption of a more balanced and systematic approach to defining discourse features by various research groups promoting different attitudes. 3. A multiple case study as part of a critical discourse analysis method helped to interpret the identified phenomena with reference to a temporal, social and media context of their occurrence. The results can be useful in 1.improving media literacy of general public in an attempt to unmask manipulation mechanisms applied in media messages; 2.establishing a basic standard of unbiased media reporting which would apply even in emergency and war conditions; 3.improving critical discourse analysis as a method for interpretation of media discourse.