Gubici pripadnika partizanskog pokreta sa teritorije Jugoslavije : 1941-1945

Abstract

Ciljnu grupu u disertaciji predstavljaju stradali pripadnici oslobodilačkog, antifašističkog i revolucionalnog pokreta koje su, uglavnom, organizovali i predvodili članovi Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Pod pripadnicima partizanskog pokreta (partizana) podrazumevaju se svi pripadnici jedinica i ustanova koje su menjale nazive tokom rata od Narodnooslobodilački partizanski odredi Jugoslavije (NOPOJ), preko Narodnooslobodilačka vojska i partizanski odredi Jugoslavije (NOV i POJ), do Jugoslavenske armje (JA). Posmatrani vremenski okvir se, uglavnom, podudarao sa trajanjem rata na prostoru Jugoslavije, pošto je partizanski pokret dobio svoje temelje već i junu mesecu 1941. godine formiranjem Glavnog štaba i kao takav postojao do završetka rata i prerastanja u Jugoslovensku Armiju. Dugogodišnja ideološka tumačenja Drugog svetskog rata, narodnooslobodilačke borbe (NOB) i uloge KPJ u njoj, partizanskog pokreta, veličanje njegovih uspeha i zasluga, ali i prikrivanje ili zanemarivanje nekih činjenica, pojava i događaja, uz glorifikacija stradanja, kako kolektivnog tako i pojedinačnog, te vezivanja ukupnog stradanja isključivo za kontekst NOB, kroz namerni selektivni pristup u istraživanju i prezentaciji teme, doveli su, između ostalog, do stvarnja neke vrste monopola nad podnetim žrtvama, njihovog svojatanja, kreiranja mitova pogodnih za političku kontrolu i manipulaciju. Kasnija nekritička revizija činjenica, pojava i događaja vezanih za rat u Jugoslaviji, koja su išla do potpunog osporavanja uloge partizanskog pokreta u ratu, minimiziranje njegovih uspeha, a potenciranja neuspeha i učinjenih grešaka, prisutna je na čitavom postjugoslovenskom prostoru, iznošena je, često politički i ideološki obojena, a uglavnom bez dubljeg istraživanja problema. Vremenom je sve ovo stvorilo iskrivljenu predstavu o partizanskom pokretu, kao i gubicima koje je pretrpeo. Time se nametnula potreba da se pitanje gubitaka partizanskog pokreta ponovo otvori, razmotri, kritički preispita i istraži...