Organizaciono-metodološki problemi obračuna i upravljanja troškovima lanca vrednosti

Abstract

Social sciences / accounting, auditing and business finance

Intenzivna globalna konkurencija i tehnološke inovacije, u kombinaciji sa promenljivim zahtevima potrošača, primoravaju preduzeća da iznalaze nove pristupe i instrumente upravljanja, da menjaju proizvodne sisteme i investiraju u nove tehnologije. Nove tehnologije karakteriše veća fleksibilnost proizvodnih procesa, organizacije rada i upravljanja. Posledica ovih promena je skraćenje životnog ciklusa proizvoda, promena u strukturi troškova i karaktera pojedinih vrsta troškova. Promene u poslovnom okruženju preduzeća su izazvane i podizanjem standarda kvaliteta, povećanim zahtevima u pogledu društvene odgovornosti i održivog razvoja, kao i povećanjem zahteva u vezi sa ekološkom zaštitom, što značajno usložnjava proces upravljanja u savremenom preduzeću. Postizanje i održanje konkurentske prednosti zahteva brza tehničko-tehnološka prilagodjavanja i visoka ulaganja u vezi s tim, visoku proizvodno-prodajnu fleksibilnost kako po širini i dubini asortimana, tako i po veličini serija, prodajnih i postprodajnih usluga. Sve to uslovljava visoke i rastuće opšte troškove, posebno aktivnosti podrške i velike razlike između proizvoda, pojedinih serija, tržišta, grupa kupaca i sl. u pogledu apsorbovanja pojedinih aktivnosti, posebno aktivnosti podrške, pri čemu tradicionalna obračunska metodologija može da produkuje nedovoljno tačne podatke o troškovima proizvoda za odgovarajuća tržišta i kupce. Znatno povećanje učešća opštih troškova u ukupnim troškovima preduzeća, učinilo je da obračunski postupci s opštim troškovima postanu centralni problem obračuna i upravljanja troškovima. Neprimereni postupci alokacije opštih troškova na proizvode i usluge su ključni uzroci netačnosti troškova. Korišćenje direktnih troškova, čije učešće u ukupnim troškovima drastično opada, kao osnove za alokaciju, ne odgovara zahtevu uzročnosti u alokaciji opštih troškova na proizvode i dovodi do ozbiljnih poremećaja troškova proizvoda. Posledice netačnosti podataka o troškovima su donošenje pogrešnih odluka u preduzeću i ugrožena objektivnost finansijskog izveštavanja.

Intensive global competition and technological innovations together with changing customer demands, force companies to develop new management approaches and instruments, change production systems and invest in new technologies characterised by a higher flexibility of the production process, organisation of work and management. This leads to shortening of the product life cycle, changes in the cost structure and character of particular types of costs, as a result. Changes in the business environment are also induced by a rise in quality standards, increasing demands in regard to social responsibility and sustainable development, as well as growing demands for environmental protection, which significantly makes management process in a contemporary enterprise ever more complex. Gaining and sustaining competitive advantage requires rapid technical and technological adjustments hence huge investments, and a high level of production and sales flexibility as regards not only the breadth/width and depth of the product line, but also the line size, sales and after-sales services. This all leads to high and mounting overhead costs, particularly of support activities, and a broad difference between products, specific product lines, markets, groups of customers, etc. in relation to the absorption of some activities, support activities in particular, where the conventional cost accounting methodology may result in insufficiently accurate data on product costs for some markets and customers. A significant increase of overhead cost participation in the company’s total costs, necessitated that overhead cost accounting procedures be regarded as a central cost accounting and cost management problem. Key reasons for such cost inaccuracies are inappropriate overhead cost allocation procedures for products and services. Using direct costs, whose participation in total costs drastically declines, as a basis for cost allocation, is inappropriate to the cause of overhead cost allocation to products and causes serious disturbances in product costs. The consequences of inaccurate data on costs are erroneous decision making and threatened objectivity of financial reporting.