Epimorfno razviće i briga o potomstvu kod vrste Cryptops parisi Brolemann, 1920 (Chilopoda: Scolopendromorpha: Cryptopidae

Abstract

Klasa Chilopoda (hilopodne stonoge) obuhvata široko rasprostranjenu grupu terestričnih predatorskih zglavkara, kod kojih su prepoznata dva osnovna razvojna modela: anamorfoza (odlika recentnih redova Scutigeromorpha, Lithobiomorpha, Craterostigmomorpha) i epimorfoza (redovi Scolopendromorpha i Geophilomorpha objedinjeni unutar monofiletskog taksona Epimorpha). Nakon izleganja anamorfne stonoge se karakterišu nepotpunim brojem trupnih segmenata i ekstremiteta. Adultni broj segmenata se dostiže serijom presvlačenja tokom postembrionalnog razvića, a nakon dostizanja kompletnog broja prestaje se sa dodavanjem novih segmenata (razlog zašto je anamorfoza kod hilopoda zapravo hemianamorfoza). Kraj embrionalnog razvića kod Epimorpha se odlikuje punim (adultnim) brojem segmenata u prvom postembrionalnom stadijumu. Razvojni modeli Chilopoda pokazuju značajno preklapanje sa fenomenom brige o potomstvu - reproduktivnom ponašajnom karakteristikom koja ima i određeni taksonomski značaj. Kod vrsta kod kojih je registrovano, ovo svojstvo je rezervisano isključivo za ženke. Izuzev vrsta reda Craterostigmomorpha, kod kojih je prisutna redukovana anamorfoza sa samo jednim stadijumom sa nepotpunim brojem segmenata, predstavnici hemianamorfnih hilopoda iz redova Scutigeromorpha i Lithobiomorpha nemaju izraženu brigu o potomstvu. Nakon polaganja jaja (pojedinačno ili u grupama), pokrivaju ih česticama zemljišta i napuštaju. Nasuprot tome, epimorfne hilopode jaja uvek polažu u grupama, a ženka ih obavija svojim telom i čuva još nekoliko nedelja. Orjentacija ženke tergitima ili sternitima u odnosu na jaja i mlade takođe predstavlja značajno filogenetsko obeležje. Sve hilopode koje brinu o potomstvu grupisane su u okviru monofiletskog taksona Phylactometria (Craterostigmomorpha+Scolopendromorpha+Geophilomorpha)...