Hidrogeotermalni resursi srpskog kristalastog jezgra

Abstract

U radu su proucavani hidrogeotermalni resursi na podrucju hidrogeološkog rejona Srpsko kristalasto jezgro. Podlogu istraživanja cine podaci ranijih geoloških, hidrogeoloških i geofizickih istraživanja, dok su za potrebe ove disertacije uraene nove detaljne hemijske analize voda (terenski su odreeni pH i elektroprovodljivost Ep, laboratorijski je odreeno 69 elemenata), izotopske analize (18O, 2H i 3H) i odreena je radioaktivnost voda (alfa, beta, 222Rn i 226Ra). Na osnovu ovih podataka definisani su: tip i svojstva voda, zona prihranjivanja, dubina zaleganja podzemnih voda, maksimalna ocekivana temperatura rezervoara, zasicenje vode mineralima, korozivna i inkrustrativna svojstva vode, radiogena toplota, geotermalni gradijenti, geotermalni potencijal, proracunato je trenutno i potencijalno korišcenje geotermalne energije, i definisani su hidrogeotermalni sistemi Srpskog kristalastog jezgra. Srpsko kristalasto jezgo je sacinjeno od kristalastih škriljaca koji su probijeni paleozojskim (bujanovacki) do tercijarnim granitoidima (surdulicki, jastrebacki) i andezitima (lecki andezitski masiv). U okviru ovog hidrogeološkog rejona nalaze se znacajnije pojave termalnih voda u Srbiji, pa su i lokaliteti na kojima se ove vode pojavljuju dobili status banja: Prolom Banja, Ribarska Banja, Sijarinska Banja, Vranjska Banja i Bujanovacka Banja, dok su pojave termalnih voda registrovane i na podrucju sela Vica i sela Tulare. Hidrogeotermalne sisteme Srpskog kristalastog jezgra karakteriše konvektivno strujanje podzemne vode. Ukupno procenjene kolicine hidrogeotermalnih resursa, odnosno termalnih voda iznose 186 l/s...

The paper considers hydrogeothermal resources on hydrogeology region Serbian crystalline core. Study is based on previously performed geological, hydrogeological and geophysical research, while the detailed chemical analyses of waters (field measurements of pH and Ep, laboratory analyses of 69 elements), isotopic analysis (18O, 2H i 3H) and water radioactivity (alfa, beta, 222Rn i 226Ra) present new data used in this study. Based on this new data, the following parameters have been defined: type and properties of waters, recharge zone, reservoir depths, maximal expected reservoir temperature, mineral saturation of waters, corrosive and scaling properties of waters, radiogenic heat, geothermal gradients and geothermal potential. Current and potential usage of geothermal energy has been calculated, and geothermal systems of Serbian crystalline core have been defined. Serbian crystalline core consists of crystal schist which are pierced with Paleozoic (bujanovacki) to Tertiary (surdulicki, jastrebacki) granitoids and andesits (lece massif). Within this hydrogeologic region significant occurrences of Serbian thermal waters are present, and the sites themselves are generally referred to as spas: Prolom Banja, Ribarska Banja, Sijarinska Banja, Vranjska Banja and Bujanovacka Banja, as well as the occurrence of thermal waters in the area of the villages Vica and Tulare. All hydrogeotermal systems of Serbian crystalline core are characterized by convective flow of groundwater. Total estimated outflow of hydrogeothermal recourses, respectively thermal waters is 186 l/s...