Uključivanje logičkih interakcija atributa u metode višekriterijumske analize

Abstract

Cilj ove doktorske disertacije jeste da se razviju hibridni modeli koji će omogućiti unapređenje procesa višekriterijumskog odlučivanja. Postojeći alati, koji služe kao podrška višekriterijumskom odlučivanju, su se u praksi pokazali kao pouzdani i efikasni. Međutim, analizom istih uočeno je da je njihov glavni nedostatak to što ne posvećuju dovoljno pažnje međusobnoj komparaciju, uslovljenosti i logičkoj zavisnosti između atributa odlučivanja. Stoga, u okviru rada su predloženi višekriterijumski modeli za rešavanje problema odlučivanja koji se baziraju na kombinovanju klasičnih i fazi metoda višekriterijumske analize, kao i primeni interpolativne Bulove algebre. Glavna hipoteza od koje se polazi u okviru disertacije je da se kombinovanjem interpolativnog Bulovog pristupa, fazi logike i metoda višekriterijumske analize može bolje modelovati proces odlučivanja, nego korišćenjem pojedinačnih metoda višekriterijumske analize. Klasične metode višekriterijumske analize su u literaturi najčešće primenjivane za rešavanje problema odlučivanja, mada je njihovo osnovno ograničenje ne posedovanje adekvatnog okvira za prikazivanje neizvesnih/nepreciznih atributa. Takvi uslovi su pogodovali razvoju teorije fazi skupova, koja omogućava analizu neizvesnih atributa uz pomoć fazi brojeva. Stoga, u okviru doktorske disertacije razvijeni su hibridni modeli koji kombinuju klasične i fazi metode višekriterijumske analize, kako bi se prevazišli identifikovani nedostaci i postigli pouzdaniji rezultati. Takođe, predloženi su i modeli bazirani na interpolativnoj Bulovoj algebri koji uključuju logičke interakcije atributa. Na taj način se proširuju mogućnosti lingvističkih iskaza donosilaca odluke i omogućava se realniji prikaz problema. Predloženi modeli su testirani na primerima rangiranja poslovnih banaka i snabdevača telekomunikacione opreme. Za rešavanje problema izbora poslovnih banaka predložen je integrisani model koji kombinuje klasičnu i fazi metodu višekriterijumske analize. S druge strane, za rešavanje problema rangiranja snabdevača predložen je integrisani model koji kombinuje dve fazi metode višekriterijumske analize i hibridni model koji u...

The aim of this doctorial dissertation is to develop hybrid models that will allow improving the process for multi-criteria decision making. Existing tools that can support the multi-criteria decision-making have proven to be reliable and efficient. However, by the analysis it was observed that their main disadvantage is that they do not pay enough attention to the mutual comparison, conditionality and logical dependencies between the decision making attributes. Therefore, multi-criteria models are proposed in the thesis for solving decision problems that are based on a combination of classical and fuzzy methods of multi-criteria analysis, as well as the application of the interpolate Boolean algebra. The main hypothesis in the thesis is that by combining interpolate Boolean approach, fuzzy logic and multi-criteria analysis method the decision-making process can be better modeled than by using a single method of multi-criteria analysis. Classical methods of multi-criteria analysis in the literature are most often applied to solve the problem of decision-making, although their main limitation is the lack of adequate framework for the presentation of the uncertain/imprecise attributes. Such conditions are favorable for the development of the theory of fuzzy sets, which enables analysis of uncertain attributes with the help of fuzzy numbers. Therefore, in this doctorial dissertation were developed hybrid models that combine classical and fuzzy methods of the multi-criteria analysis, in order to overcome the identified deficiencies and achieve more reliable results. Also, the models are proposed based on the interpolate Boolean algebra involving logical interactions of attributes. In this way the capabilities are extended of the linguistic statements of decision makers, and a more realistic view of the problem is allowed. The proposed models are tested on the examples of ranking business banks and telecommunications equipment suppliers. To solve the problem of selecting the business banks is proposed an integrated model that combines classical and fuzzy method of multi-criteria analysis. On the other hand, for solving the problem of ranking suppliers...