Rani prediktori neuspeha neinvazivne mehaničke ventilacije u egzacerbaciji hronične opstruktivne bolesti pluća

Abstract

Uvod: Iz rezultata brojnih randomiziranih kliničkih studija proizišle su smernice u koijma se navodi da je upotreba neinvazivne ventilacije (NIV), uz farmakološku terapiju, indikovana kod svih bolesnika sa teškom egzacerbacijom hronične opstruktivne bolesti pluća (HOBP), i to sa najvišim nivoom preporuke. Dokazano je da se upotrebom NIV-a smanjuje broj intubacija, uz smanjenje mortaliteta ali i skraćenje dužine bolničkog lečenja. S obzirom da je nekada ventilatorna potpora bila pružana isključivo u jedinicama intenzivne nege, a da je kapacitet ovakvih odeljenja gotovo stalno popunjen, postavlja se pitanje adekvatnog okruženja unutar bolnice gde se bezbedno i efikasno može primeniti neinvazivna ventilacija, ali gde se i na vreme mogu prepoznati rani znakovi njene neuspešne primene, nakon čega trebaobezbediti pravovremenu endotrahealnu intubaciju. Stoga su rađene brojne studije u cilju izdvajanja ranih prediktora ishoda neinvazivne ventilacije - kako u cilju ranog prepoznavanja neuspeha NIV-a i omogućavanja pravovremene intubacije, tako i u cilju stratifikacije pacijenata sa različitim stepenom rizika za neuspeh, uz obezbeđivanje adekvatnog nivoa nege i monitoringa za sve bolesnike. Ciljevi: Ciljevi istraživanja su da se utvrdi koji pokazatelji koreliraju sa neuspešnim ishodom primene neinvazivne mehaničke ventilacije kod bolesnika sa teškom egzacerbacijom hronične opstruktivne bolesti pluća, kako bi se kreirao prognostički model ishoda lečenja, te da se se na osnovu prognostičkog modela stratifikuju bolesnici prema stepenu rizika za neuspeh NIV-a i u skladu sa njim predloži adekvatan stepen monitoringa, odnosno kliničko okruženje za bezbedno i efikasno pružanje ventilatorne potpore. Metodologija: U Institutu za plućne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici sprovedeno je prospektivno opservaciono istraživanje u trajanju od 39 meseci, u koje je uključeno 250 konsekutivnih bolesnika hospitalizovanih zbog teške egzacerbacije HOBP-a sa respiratornom acidozom. NIV je primenjen u modu pritiskom podržane ventilacije ventilatorima marke Covidien tipa Airox Supportair, uz upotrebu oronazalne maske. Početni parametri su podrazumevali upotrebu ekspiratornog pozitivnog pritiska u disajnim putevima - EPAP-a od 5 cm H2O i inspiratornog pozitivnog pritiska u disajnim putevima IPAPa od 12 cm H20, koji su u potom titrirani ka ciljnim vrednostima IPAPa od 15-20 cmH2O, a u skladu sa kliničkim odgovorom. Za svakog bolesnika evidentirani su: pol, starost, ranija primena dugotrajne oksigenoterapije u kućnim uslovima, primena NIV-a tokom prethodnih hospitalizacija, komorbiditeti preko Charlson indeksa, vreme proteklo od početka hospitalizacije do započinjanja NIV-a, vrednosti pH, bikarbonata, PaCO2 i PaO2 u gasnim analizama arterijske krvi pre započinjanja NIV-a, inicijalna SpO2 i odnos PaO2/FiO2, zatim promena vrednosti pH, PaCO2 i PaO2 u gasnim analizama arterijske krvi sat vremena nakon početka primene NIV-a, inicijalni vitalni parametri - srčana frekvenca, respiratorna frekvenca, stanje svesti procenjeno Glazgov koma skalom (GCS), telesna temperatura, sistolni arterijski pritisak, diureza, a potom zbirni modifikovani ranoupozoravajući bodovni skor (MEWS-modified early warning score), prisustvo i opseg konsolidacija na radiogramu grudnog koša, saradnja bolesnika, te mesto primene NIV-a. Kao primarni ishod istraživanja definisan je neuspeh neinvazivne mehaničke ventilacije: intubacija ili smrtni ishod u toku hospitalizacije uzrokovan respiratornom insuficijencijom. Svaki potencijalni prediktor neuspeha je prvo evaluiran uz pomoć univarijantne analize, a potom su svi faktori rizika za koje je univarijantnom analizom utvrdjena statistička značajnost analizirani uz pomoć multivarijantne logističke regresije, u cilju utvrdjivanja adekvatnih statističkih modela. Rezultati: Od ukupno 250 bolesnika NIV je uspešno primenjen kod 164 bolesnika (65.6%). Ukupno 139 (59.3%) bolesnika bilo je muškog pola, a prosečna starost svih ispitanika bila je 67 godina. Bolesnici sa neuspešnim ishodom NIV-a imaju, prema univarijantnoj analizi: statistički značajno veće vrednosti Charlson indexa (p=0.002, OR 1.293, 95%CI 1.103-1.516), konsolidacije u ≥2 kvadranata (p=0.000, OR 5.384, 95%CI 2.487-11.655), duže vreme od početka hospitalizacije do započinjanja NIV-a (p=0.0034, OR 1.005, 95%CI 1.000-1.009), tahikardiju (p=0.031, OR 2.292, 95%CI 1.080-4.864), vrednost GCS ≤11 (p=0.042, OR 1.000, 95%CI 0.165-0.969), veći MEWS skor (p=0.000, OR 1.708, 95%CI 1.410-2.068), niže vrednosti inicijalnog pH (p=0.004, OR 0.002, 95%CI 0.000-0.147), slabiju saradnju (p=0.000, OR 2.102, 95%CI 0.145-0.339). Mesto gde je sprovedena NIV je značajno uticalo na ishod – šanse za neuspešan ishod su bile dvostruko veće kod bolesnika ventiliranih na opštem odeljenju (p=0.006, OR 2.102, 95%CI 1.236-3.574). Kao nezavisni prediktori neuspeha nakon multivarijantne logističke regresije pokazali su se vrednosti Charlson-ovog indexa (p=0.043, OR 1.246, 95%CI 1.007-1.541), MEWS skora (p=0.010, OR 1.394, 95%CI 1.083-1.795), inicijalne vrednosti pH (p=0.030, OR 0.642, 95%CI 0.430-0.958) i stepena saradnje (p=0.000, OR 0.230, 95%CI 0.141-0.376). Zaključci: Bolesnici sa visokim vrednostima Charlson-ovog indeksa (preko 6 bodova) i MEWS-ovog skora (preko 4 boda), te niskom inicijalnom pH vrednošću arterijske krvi (ispod 7.29) i niskim stepenom saradnje (manjim od 4) su bolesnici koji imaju povišen stepen rizika za neuspešan ishod primene neinvazivne ventilacije. Bolesnici visokog stepena rizika treba da se zbrinjavaju i neinvazivno ventiliraju na odeljenjima poluintenzivne i intenzivne nege, dok se bolesnici sa manjim stepenom rizika mogu inicijalno neinvazivno ventilirati i na opštim odeljenjima, uz adekvatan monitoring i nadzor obučenog osoblja.

Introduction: Clinical guidelines that have evolved from the results of numerous randomized clinical trials state that the use of non-invasive ventilation (NIV), in addition to pharmacological therapy, is necessary in all patients wih severe exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease (COPD) - at the highest level of recommendation. It has been proven that the use of NIV leeds to reduction in mortality, intubation rates, and the length of stay in hospitals. Since ventilatory support in past was only delivered in intensive care units, and bearing in mind that their capacities are limited, there is a question of an adequate setting within a hospital where NIV can be used safely and efficiently, and where potential early signs of failure will be timely recognized and patient intubated, if necessary. Consequently, the studies were performed in order to identify early predictors of NIV outcome – in order to recognize NIV failure and necessity for transition towards invasive ventilation, but also in order to stratify the patients according to the level of risk, which will then dictate the necessary level of care and monitoring. Goals: This research is aimed at identification of parameters that correlate with failure of non-invasive ventilation in patients with severe exacerbation of COPD, in order to create prognostic model of outcome, which will then enable stratification of patients according to the risk of NIV failure. The model is to be used in order to determine adequate level of care and monitoring, that is, a setting within a hospital, for provision of efficent and safe ventilatory support for all patients. Methods: This 39-month prospective observational study was performed at the Institute for Pulmonary Diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica, which included 250 consecutive patients hospitalized due to severe exacerbation of COPD with respiratory acidosis. NIV was applied as pressure support mode of ventilation with the ventilators brand Covidien, type Airox Supportair, with oro-nasal mask. Initial parameters were: expiratory positive airway pressure – EPAPof 5 cm H2O and inspiratory positive airway pressure - IPAP of 12 cm H20, which were further adjusted towards the IPAP of 15-20 cmH2O, or according to the clinical response. The following data were recorded for each patient: sex, age, earlier longterm oxygen therapy, NIV episode during the previous hospitalizations, co-morbidities through Charlson index, time elapsed from admission to NIV initiation, initial blood gas values: pH, bicarbonates, PaCO2 and PaO2, initial SpO2 and PaO2/FiO2, the subsequent changes inthe blood gas values after one hour: pH, PaCO2 and PaO2, initial vital signs - heart rate, respiratory rate, consciousness level by Glasgow coma scale (GCS), body temperature, sistolic blood pressure, urine output, and then modified early warning score - MEWS, presence of consolidation on chest X-ray, tolerance, setting where NIV was applied. Primary outcome was NIV failure defined as endotracheal intubation or death during hospitalization caused by respiratory failure. All variables were first tested with univariate analysis, and those with statistical significance were further subjected to multivariate logistic regression, in order to generate an adequate statistical model. Results: Amongst the total of 250 patients, NIV was successfully applied in 164 patients (65.6 %). There were 139 (59.3%) male patients, and average age was 67. According to the univariate analysis, patients with NIV failure had: higher Charlson index (p=0.002, OR 1.293, 95%CI 1.103-1.516), consolidation in ≥2 quadrants (p=0.000, OR 5.384, 95%CI 2.487-11.655), longer time from admission to NIV initiation (p=0.0034, OR 1.005, 95%CI 1.000-1.009), increased heart rate (p=0.031, OR 2.292, 95%CI 1.080-4.864), GCS ≤11 (p=0.042, OR 1.000, 95%CI 0.165-0.969), higher MEWS score (p=0.000, OR 1.708, 95%CI 1.410-2.068), lower initial pH (p=0.004, OR 0.002, 95%CI 0.000-0.147), poorer tolerance (p=0.000, OR 2.102, 95%CI 0.145-0.339). The setting were NIV was applied influenced the outcome – odds for NIV failure were twice as high for the patients on general wards (p=0.006, OR 2.102, 95%CI 1.236-3.574). After the multivariate logistic regression, the following variables were identified as independent predictors of outcome: Charlson index (p=0.043, OR 1.246, 95%CI 1.007- 1.541), MEWS score (p=0.010, OR 1.394, 95%CI 1.083-1.795), initial pH (p=0.030, OR 0.642, 95%CI 0.430-0.958) and tolerance (p=0.000, OR 0.230, 95%CI 0.141-0.376). Conclusions: Patients with higher Charlson index (> 6 points) and MEWS score (>4 points), lower initial pH (<7.29) and tolerance (<4) are at a higher risk for nonivasive ventilation failure. High-risk patients should be admitted and ventilated at high dependency or intensive care units, while the low-risk patients may receive non-invasive ventilatory support on general wards, with adequate monitoring and under the trained staff supervision.