Procena rizika pri ekspoziciji organohalogenim kontaminantima i teškim metalima putem hrane

Abstract

Zadatak svih činilaca uključenih u proizvodnju hrane je da stvore uslove da hrana koja dolazi do potrošača bude bezbedna. Ocena bezbednosti hrane, između ostalog, podrazumeva i procenu rizika od supstanci prisutnih u hrani, naročito od onih koje nemaju gradivnu ili fiziološku vrednost. U realnim okolnostima ljudi su preko hrane istovremeno izloženi delovanju brojnih ksenobiotika, pa i teških metala i organohalogenih jedinjenja koji su odabrani za proučavanje u ovoj studiji. Pored procene rizika zasnovane na ispitivanju svakog pojedinačnog kontaminanta, cilj ove studije je bio i sprovođenje integrativne procene rizika poređenjem toksičnih efekata pojedinačnih kontaminanata i njihove smeše zbog istovremene izloženosti ovim toksičnim supstancama. Pretpostavka je da, iako ne postoji rizik pri izloženosti pojedinačnim toksičnim supstancama, integralni pristup proceni izloženosti može da ukaže na povećan rizik. Svi uzorci ispitanih namirnica su bili u skladu sa važećim propisom, sa izuzetkom jednog uzorka ribe (Hg) i 16 uzoraka kakaoa (Cd). Kadmijum je detektovan u najvećem broju vrsta namirnica kao i u najvećem broju ispitanih uzoraka; organohalogena jedinjenja su detektovana isključivo u namirnicama animalnog porekla – DDT u mleku, proizvodima od mleka i ribi, a ndl-PCB i PBDE isključivo u ribi. Najviše koncentracije kadmijuma dokazane su u lignjama i školjkama, žive u rečnim ribama, olova u čajevima i začinima, DDT u slatkovodnoj ribi a ndl-PCB i PBDE u morskoj ribi. Zbog značajnog udela u ishrani glavni izvor ekspozicije kadmijumu u sve tri posmatrane grupe bile su žitarice i povrće. Unos žive bio je dominantno preko ribe, a olova preko žitarica, voća i povrća. Determinističkom metodologijom dokazan je povećan rizik od unosa ispitanih kontaminanata u prosečnoj opštoj populaciji, populaciji na mediteranskoj dijeti i populaciji dece samo za ndl-PCB. Pored ndl-PCB, probabilističkom metodologijom je procenjen povećan rizik i od unosa Cd za prosečno izloženu populaciju sve tri ispitivane grupe...

The principal goal of food-producing stakeholders is to provide safe food for the consumer. Food safety assessment consists of (among the other) risk assessment in respect to supstances that can be present in food, especially those of no nutritional or physiological significance. In real-life circumstances, humans are exposed to various xenobiotics, even heavy metals and organohalogenated compounds through food consumption, which are chosen for investigation in this study. Besides the risk assessment based on investigation of each contaminant individually, the aim of this study was to conduct integrative risk assessment by comparison of toxic effects between individual contaminants and their mixtures, due to the simultaneous exposure to these toxic substances. The hypothesis is, that even no increased risk exists through exposure to individual toxic substances, integrative approach to risk assessment may reveal increased risk. All samples of investigated foodstuffs were compliant with current legislative except one fish sample (Hg) and 16 cocoa powder samples (Cd). Cadmium was the most detected element in most types of foodstuffs and in largest number of tested samples as well; organohalogenated compounds were detected exclusively in animal-originated foodstuffs – DDT in milk, dairy products and fish, while ndl-PCBs and PBDE were detected in fish only. The highest concentrations of cadmium were found in squids and clams, mercury in freshwater fish, lead in teas and spices, DDT in freshwater fish, while the highest concentrations of ndl-PCBs and PBDE were found in marine fish. Due to the significant contribution to the total diet, the major exposition sources of cadmium in all three investigated groups were cereals and vegetables. Dominant intake of mercury is through fish, while intake of lead occurs through cereals, fruits and vegetables...