Geneza, osobine i ekološko-proizvodni potencijali zemljišta u šumama bukve, jele i smrče na planini Lisina kod Mrkonjić Grada

Abstract

U disertaciji je proučena i definisana uloga i značaj osnovnih pedogenetskih faktora (geološka podloga, uslovi reljefa i klima), prikazani su rezultati proučavanja vegetacije i zemljišta i izdvojene su ekološke jedinice. Planina Lisina nalazi se u zapadnom dijelu Bosne i Hercegovine, odnosno u jugozapadnom dijelu Republike Srpske, oblasti Bosanska Krajina, opština Mrkonjić Grad. Prostire se na 44° 23' 51" sjeverne geografske širine i 17° 02' 30" istočne geografske dužine, pravcem sjeverozapad-jugoistok. Geološka građa je složena, gdje se na malom prostoru dodiruju različite geološke formacije. Reljef područja je razuđen, dinamičan, pa zajedno sa heterogenim petrografskim elementima, predstavlja dominantne faktore koji determinišu današnje stanje i dinamiku razvoja zemljišta i šumske vegetacije. Područje ima obilježja vlažnog perhumudnog klimata. Najveći dio područja istraživanja pokrivaju mješovite, trodominantne zajednice bukve, jele i smrče (Piceo-Abieti-Fagetum Stef. 1983). Unutar njihovog areala, manje površine zauzimaju šume jele i smrče (Abieti-Piceetum Mat. 1978) i šume bukve i smrče (Fago-Piceetum Gaj. 1972). Fragmentarno, na vrlo skromnim površinama od svega nekoliko hektara, zabilježene su: planinska šuma bukve sa lazarkinjom (Asperulo odoratae-Fagetum B. Jov. 1983), planinska šuma bukve sa vijukom šumskim (Festuco drymeiae-Fagetum montanum Mišić 1972), šuma bukve i jele (Abieti-Fagetum dinaricum Treg 1957 emen. P-cer 1976), čista šuma smrče (Piceetum montanum illyricum Horv. et al. 1974), šuma smrče i bijelog bora (Piceo-Pinetum illyricum Stef. 1960) i čista šuma bijelog bora (Pinetum silvestris illyricum Stef. 1960). Izražena varijabilnost osnovnih pedogenetskih faktora odrazila se i na izraženu varijabilnost pedološkog sloja. Izdvojeni su sledeći osnovni tipovi zemljišta: koluvijum, rendzina, ranker, kiselo smeđe zemljište, ilimerizovano zemljište i pozdol. Koluvijalno (deluvijalno) zemljište je duboko, rastresito, lokalno razvijeno na fosilnom eutričnom i distričnom smeđem zemljištu, osrednjeg do visokog proizvodnog potencijala. Rendzina je najrasprostranjeniji tip zemljišta na krečnjačkim supstratima. Ovo su uglavnom srednje duboka, eutrofna zemljišta, sa visokim sadržajem aktivnih karbonata. Produktivnost im je određene stepenom razvoja i dubinom profila, a dublje forme u uslovima humidne klime predstavljaju visoko produktivna staništa šumskih zajednica koje se na njima javljaju. vii Ranker ima lokalno rasprostranjenje, vezano za strme nagibe i istaknute grebene...