Modeli merenja i unapređenja efikasnosti logističkih procesa distribucije proizvoda

Abstract

Moderna tržišta karakteriše izrazito zahtevna kompetencijska borba kompanija u cilju opstanka i postizanja konkurentnosti. Pred kompanijama je postavljen izazov koji podrazumeva pronalaženje optimalnog odnosa između ostvarenih ciljeva i utrošenih resursa. Jedan od osnovnih pokazatelja koji opisuje ovaj odnos jeste efikasnost. Postupak merenja i praćenja efikasnosti u proizvodnim kompanijama u velikoj meri se razlikuje od postupka merenja i praćenja efikasnosti u uslužnim kompanijama. Opipljivost i laka merljivost finalnog proizvoda, kao i upotrebljenih resursa, u velikoj meri olakšavaju merenje efikasnosti proizvodnih procesa. Nasuprot tome, proizvod logističkih kompanija, kao tipičnih uslužnih kompanija, najčešće su transportne, skladišne, pretovarno-manipulativne, špediterske i druge usluge u čijoj realizaciji se angažuju heterogeni resursi kao što su skladišni prostor, vreme, radna snaga, sredstva mehanizacije, energija, itd. Njihovu upotrebu nije lako izmeriti. Predmet istraživanja ove disertacije jeste merenje i unapređenje efikasnosti logističkih procesa koji se pojavljuju u procesu distribucije proizvoda, kao i utvrđivanje uticaja različitih faktora na ukupnu efikasnost. Merenje i unapređenje efikasnosti logističkih procesa u distribuciji proizvoda predstavlja kompleksan proces koji zahteva sagledavanje svih podsistema, procesa i aktivnosti, kao i uticaja različitih finansijskih, operativnih, ekoloških, kvalitativnih i drugih faktora. Za razliku od pristupa u literaturi koji su bazirani na parcijalnom merenju efikasnosti, u ovoj disertaciji je razvijen novi hibridni pristup merenja i unapređenja efikasnosti logističkih procesa, koji integriše različite tipove efikasnosti uz istovremeno merenje i definisanje korektivnih akcija. U ovoj disertaciji razvijeni su novi modeli merenja i unapređenja efikasnosti logističkih procesa distribucije proizvoda. Razvijeni modeli su podeljeni u dve grupe. U prvom delu su razvijeni modeli merenja i unapređenja efikasnosti distributivnih centara i logističkih procesa koji se realizuju u njima. U okviru ovog dela razvijen je model za merenje efikasnosti distributivnih centara kao čvorova u distributivnim kanalima uz prisustvo velikog broja pokazatelja. U istom delu je razvijen i model merenja efikasnosti logističkih procesa u distributivnim centrima čiju osnovu čini pristup dekompozicije efikasnosti. U disertaciji je razvijena i druga grupa modela za merenje i unapređenje efikasnosti distributivnih kanala i logističkih procesa koji se pojavljuju u njima. Razvijeni modeli pružaju informacije o korektivnim akcijama kojima se može unaprediti efikasnost. Pored prethodno navedenog identifikovani su glavni faktori koji utiču na efikasnost. Razvijeni modeli testirani su na različitim realnim sistemima. Analiza rezultata pokazuje izuzetnu pogodnost primene razvijenih pristupa za merenje i unapređenje efikasnosti logističkih sistema procesa.

The modern markets are characterized by extremely challenging market competition. In order to survive companies need to find optimal relation between desired objectives (outputs) and used resources. One of the main indicators that describes this relationship is efficiency. The process of measuring and monitoring the efficiency of manufacturing companies largely differs from the process of measuring and monitoring the efficiency of the service companies. Easy measurability and tangibility of the final product, as well as the resources used in the production process greatly facilitate the efficiency of manufacturing processes. In contrast, the product of the logistics companies, as typical service companies, usually are transport, warehouse, handling, forwarding and other services. In the realization of mentioned services different resources like warehouse space, time, labor, energy, material handling equipment, information, etc. which engagement are not easy measured. The subject of this thesis is to measure, monitor and improve the efficiency of logistics processes that appear in the process of product distribution, as well as to determine the influence of various factors on the overall efficiency. The process of measuring and improving the efficiency of logistics processes in the distribution of products is a complex process that requires consideration of all subsystems, processes and activities, as well as the impact of various financial, operational, environmental, quality and other factors. In contrast to approaches in the literature that are based on partial measurement of efficiency in this dissertation a new integrative approach for measuring and improving the efficiency of the logistics process, which integrates different types of efficiency. This approach simultaneously measure efficiency and defining corrective actions. New models for measuring and improving efficiency of logistics processes in product distribution are developed in this dissertation. Models are divided in two groups. The first group of models refer to measuring and improving efficiency of distribution centres and logistics processes in distribution centres. Model for measuring the efficiency of distribution centers as nodes in the distribution channels in the presence of a large number of indicators is proposed in this part. The second group of models developed in dissertation relate to measuring and improving efficiency of distribution chanels and logistics processes logistics that are realized in them. As mention factors that affects efficiency are also identified. Developed models are tested at different real systems. Analysis of the results shows a great applicability of the developed approach for measuring and improving the efficiency of logistics systems and processes.