Gramatičko-stilski aspekti prevoda Prustovog romana "U potrazi za izgubljenim vremenom" na srpskom i hrvatskom govornom području

Abstract

Ciljeve ovoga rada možemo podeliti na opšte i posebne. U opšte ciljeve svrstali bismo nameru da se oformi operativni pojmovnik i skup evaluacionih merila podesnih za kritičko vrednovanje delâ prevodne književnosti, naročito prilikom uporedne analize dvaju ili više prevoda istog izvornika. U posebne ciljeve ubrajamo nameru da se ispita priroda veze između značenjskih i stilsko-formalnih obeležja prevoda; da se ispita uloga različitih nivoa ekvivalencije; da se ispita povezanost strategije doslovnosti i interpretativne teorije smisla; da se ispita udeo deformišućih težnji u prevodu i u retradukciji; da se ispita validnost hipoteze o retradukciji i o postranjujućoj prevodnoj metodi kao istaknutom obeležju retradukcije; da se ispitaju odlike prevodiočevog stila kao merila njegove subjektivnosti; da se ispita primena postupaka svojstvenih odomaćujućoj odnosno postranjujućoj strategiji u ravni sintakse, prozodije i leksike; da se ispitaju različite strategije u prevodu idioma, metafora, igre reči. Da bismo ove opšte i posebne ciljeve ostvarili, primenili smo deskriptivnu i konstrastivnu metodu analize na korpusu uzoraka iz dvaju integralnih prevoda Prustovog romana "U traganju za izgubljenim (iščezlim) vremenom" koji su objavljeni na srpskom i hrvatskom govornom području. Za hrvatski prevod koristili smo izdanje iz 1965. godine "U traganju za izgubljenim vremenom" zagrebačke Zore, u kojem je prvi deo prvog toma (Combray) preveo Miroslav Brant, dok je ostala dva dela prvoga toma i naredne tomove, zaključno sa drugim delom "Vojvotkinje de Guermantes", preveo Tin Ujević; od prvog dela "Sodome i Gomore" pa do poslednjeg toma ("Pronađeno vrijeme") prevodilac je bio Vinko Tecilazić. Za srpski prevod koristili smo zajedničko izdanje Matice srpske, Nolita i Narodne knjige iz 1983. godine naslovljeno "U traganju za iščezlim vremenom" koje je integralno preveo Živojin Živojnović...

The goals of this paper could be divided into general and specific. As a general goal we would classify the intention to form an operating glossary and an aggregate of evaluative measures suitable for critical evaluation of works of literary translations, especially when conducting a comparative analysis of two or more translations of the same text. The specific goals consist of the intention to examine the following: the nature of the relationship between the semantic features and both stylistic and formal features of a translation; the role of different levels of equivalence; the connection between literal translation and the interpretative theory of meaning; the distorting tendencies in translation and retranslation; the validity of the hypothesis of retranslation and that of the domesticating method of translation as a prominent feature of retranslation; the characteristics of the translator ’s style as well as the measures of their subjectivity; the use of procedures inherent in both domesticating and foreignizing strategy within the scope of syntax, prosody and lexicon; and, finally, the different strategies in translating idioms, metaphors, wordplay. In order to accomplish all of these general and specific goals, we have applied the descriptive and the contrastive method of analysis to a group of samples from two standard translations of Proust’s novel "In Search of Lost Time" that where published in Serbian and Croatian speaking areas. For the Croatian translation we have used the 1965...