Teorijsko-metodološka analiza institucionalnih faktora ekonomskog rasta - evaluacija tranzicionih ekonomija

Abstract

Predmet istraživanja doktorske disertacije odnosi se na analizu značaja i mehanizama na koji institucionalna obeležja utiču na efikasnost nacionalnih ekonomija. Pritom, cilj je da se istraživanjem identifikuju relevantne normativne i pozitivne pozicije u pogledu uloge koju institucije imaju u ekonomskim procesima, kao i njihov međusobni odnos i relativna važnost pri uticaju na ekonomske performanse, sa posebnim osvrtom na iskustva privrednih sistema zemalja u tranziciji. Iz tog razloga, analizirane su osobenosti institucija kao jedinica ekonomske analize, raznovrsnost elemenata institucionalne strukture, kroz, naročit, osvrt na interakciju koja se pojavljuje između formalnih i neformalnih institucionalnih pravila. Uslovljenost ekonomskih performansi institucionalnim svojstvima analizirana je iz perspektive teorije transakcionih troškova, kao i teorije vlasničkih prava i mehanizmima kojima oni ostvaruju uticaj na ekonomske performanse. Iz razloga što značajan deo institucionalne strukture nastaje, ali se i menja, u okviru političkog sistema, efekti na ekonomsku aktivnost posmatrani su kroz uticaje koji nastaju kao posledica specifičnosti političkih institucija, odnosno, njihove stabilnosti, forme i centralizovanosti, kao i kvaliteta javnog upravljanja, uticaja rent-seeking-a i političkih konjunkturnih ciklusa. S obzirom da su postojanost i dinamika integralna svojstva svakog segmenta institucionalne strukture, deo istraživanja je orijentisan na analizu osnovnih elemenata, tipova i teorija institucionalnih promena, zavisnost promene institucija od istorijskog institucionalnog, formalnog i neformalnog, nasleđa, kontroverzi u pogledu transplantacije institucija, kao i uzroka institucionalne histereze i neuspeha. Na osnovu empirijskog istraživanja odnosa ekonomskih performansi i institucionalnog kvaliteta, utvrđeno je da nivo per capita dohotka odlučujuće zavisi od kvaliteta institucionalne strukture, efikasne zaštite vlasničkih prava, usklađenosti između formalnih i neformalnih pravila, čime institucionalne promene u pravcu unapređenja svih institucionalnih segmenata predstavljaju neophodnu pretpostavku efikasnijoj ekonomskoj aktivnosti.

This paper refers to the analysis of the importance of the institutions and the mechanisms through which the institutional characteristics influence the efficiency of national economies. In this context, the main goals of the research are to identify and explain relevant normative and positive aspects of institutional theory, the way in which institutions affect economic processes, as well as the interrelation and relative importance of different institutional units in their influence on economic performance, with special emphasis on the experience of transition countries. For this purpose, the author has reviewed the uniqueness of institutions as units of economic analysis, the diversity of the elements of institutional structure, with the particular accent on interaction between formal and informal institutional rules. Dependence of economic performance upon the institutional characteristics has been analyzed from the perspective of transaction-cost theory, as well as the theory of property rights. Special attention is paid to the mechanism through which the property rights exercise their influence upon the efficient operation of economic system. Bearing in mind the fact that the important part of institutional structure is made within a political process, the effects of institutions are observed through the influences derived from political stability, political regime and the level of administrative and fiscal centralization. The quality of governance, the impact of rent-seeking activities and the influence coming from political and business cycles are additional important features in this regard. Since the institutions display the persistence and changeability at the same time, the important part of the research is dedicated to the analysis of different types and theories of institutional changes, the dependency of changes on the past formal and informal institutional development, the issues related to the transplantation of institutions and the causes of institutional hysteresis. Based on the empirical part of the thesis, we have reached the conclusion that the level of per capita income largely depends on the quality of institutions, especially the protection of property rights, as well as the harmonization between formal and informal institutions. This makes good institutions a decisive and long-lasting factor of the success and efficiency of national economies.