Razvoj modela za monitoring i evaluaciju informacionog društva Srbije

Abstract

Predmet disertacije pripada oblasti informacionog društva, njegovog razvoja i mehanizama za praćenje i merenje tog razvoja. Doktorska disertacija prikazuje dosadašnja istraživanja i teorije o informacionom drušvu i njegovoj evoluciji i oblicima, faktorima njegovog razvoja i međunarodnim inicijativama koje usmeravaju i usaglašavaju njegov globalni razvoj. Proučavajući oblast merenja informacionog društva kao složene pojave opisane skupom međusobno korelisanih pokazatelja, u tezi se traži najpogodnija metrika kojom bi se prevazišla složenost i olakšalo praćenje, vrednovanje i izvođenje zaključaka o aktuelnom stanju informacionog društva. Pored evolucije i klasifikacije benčmarking indikatora, kao elementarnih činilaca svake metodologije za merenje informacionog društva, u tezi je dat i pregled najznačajnijih svetskih metodologija za vrednovanje informacionog društva. Centralno mesto predstavlja projektovanje originalnog modela koji definiše postupke neophodne za praćenje i evaluaciju razvoja informacionog društva Srbije. Ovaj model podrazumeva: · teorijsku zasnovanost, · kompatibilnost sa standardima Evropske Unije koja omogućava učešće u međunarodnim projektima, analizama i poređenjima, · prilagođenost specifičnostima Srbije, njenom aktuelnom stanju informacionog društva mogućnostima za ulaganje u dalji razvoj. Definisanje modela za merenje i evaluaciju informacionog društva Srbije obuhvatilo je: · selekciju skupa indikatora informacionog društva (IKT indikatora) u skladu sa zahtevima Evropske Unije, uz prilagođavanje specifičnostima i razvojnm mogućnostima Srbije, · transformaciju skupa IKT indikatora, koja omogućava njihovo rangiranje prema značaju za praćenje informacionog društva, · izdvajanje podskupa najznačajnijih IKT indikatora, · definisanje podmodela za kvantitativno izražavanje nivoa digitalnih podela preko sintetičkog pokazatelja - indeksa digitalne polarizacije. Projektovani model je verifikovan implementacijom na slučaju Srbije, kroz praćenje i analizu stanja razvoja informacionog društva u petogodišnjem periodu. Tom prilikom je izvršeno: · statističko praćenje, merenje i obrada relevantnih podataka, · analiza rezultata istraživanja koja je omogućila sagledavanje aktuelnog stanja, otkrivanje i kvantifikovanje ‘kritičnih tačaka’ u razvoju informacionog društva Srbije, kao i predviđanje njegovog budućeg razvoja.

The main topic of the doctoral dissertation belongs to the field of information society, its development and mechanisms for tracking and measuring its advancements. This dissertation summarizes the existing research and theories developed on the topic of information society, its evolution and variety of forms, factors that determine its growth and various international initiatives aimed at guiding the global progress of information society. By investigating the possibilities to quantify the information society as a complex concept defined by the set of mutually correlated indicators, this dissertation research the most convenient metrics that would enable observing, measuring and evaluating the actual condition of information society. In addition to providing the classification and the evolution path of the benchmarking indicators that represent the cornerstone of every methodology aimed at quantifying the information society, this dissertation contains the overview of the most relevant methodologies used for evaluating the information society worldwide. However, the main focus of this work represents the design of the original model which specifies actions required to track and evaluate the advancements in the information society of Serbia. This model assumes: · theoretical foundation, · compatibility with the European Union (EU) standards, which enables its broad use in the projects with international cross-country analyses and comparisons, · compliance with the particularities of Serbian information society and the existing possibilities of Serbia for investment and further development. Formulation of the model has encompassed: · selection of the set of Information Society Indicators (ISI) in accordance with EU standards, but with modification with regards to characteristics and development possibilities of Serbia, · transformation of the ISI set that enables their ranking according to the significance for monitoring of the information society, · extracting a subset of the most relevant ISI, · Defining the sub-model that quantifies the degree of digital divide through an unique compound indicator - Digital Polarization Index (DPI).