Počivaj na internetu - virtuelno opstajanje ličnog identiteta kao posmrtno umiranje ili digitalna besmrtnost

Abstract

Istraživanje sagledava proces i fenomen smrti na internetu, odgovarajući na pitanje šta se dešava virtuelnom ličnom internet identitetu preminulog korisnika, načinu na koji se on dograđuje ili pak gradi od strane drugih korisnika. Kroz analizu pokušava da se uvidi da li se dolazi do posmrtnog umiranja ili virtuelne besmrtnosti digitalnog identiteta, te koji uslovi utiču na ishod. Koncept posmrtnog umiranja je razvio srpski antropolog Dušan Bandić, kroz analizu narodnog verovanja da duša napušta telo i pridružuje se kultu predaka u određenom vremenskom periodu. Koristeći se shemom ovog obreda prelaza, istraživanje primećuje sličnosti i načine na koje se tradicionalna verovanja ogledaju u virtuelnog sferi kad je reč o smrti ličnog digitalnog identiteta. S druge strane, uviđa se da je proces dostizanja besmrtnosti virtuelnog identiteta prisutan na internetu kroz ideju simboličke besmrtnosti i odlaganja društvene smrti. Kroz analizu digitalnih ostataka, audio, pisanog i video materijala, i najviše kroz dubinske intervjue sa korisnicima interneta koji su izgubili nekog čija je smrt u određenom smislu bila povezana sa internetom, sagledava se u kojim slučajevima virtuelni posmrtni identitet prolazi kroz proces posmrtnog umiranja, a u kojima dostiže simboličku digitalnu besmrtnost. Nalazi rada pokazuju da, zavisno od nekolicine faktora, u internet prostoru može doći do oba ishoda, te da je upravo individualizacija iskustva procesa smrti, pomoć u vidu zajednice i sigurnog prostora, ono što se ispostavlja kao najveći pomak kad je reč o transformaciji tradicionalnih rituala smrti u okviru interneta.

Research looks into the process and phenomenon of death on the internet, answering the question what is happening to the virtual personal internet identity of the deceased user, ways in which it continues to be constructed or is constructed from the scratch by the other users. Through the analysis, we try to see whether postmortem dying or the digital immortality of the digital identity happens, and which conditions influence the outcome. Concept of the postmortem dying is the one developed by Serbian anthropologist, Dušan Bandić, who analyzed the traditional belief that the soul leaves the body and takes its place in the cult of ancestors during a certain time frame. Using his scheme, research notes the similarities and how traditional belief mirrors itself in the online sphere when it comes to the death of the personal digital identity. On the other side, there is a process of achieving digital immortality present on the internet through the idea of symbolic immortality and prolongation of the social death. Through the analysis of the digital remains, audio, textual and video material, and mostly through the in-depth interviews with the internet users who lost someone whose death was, in a sense, connected to the internet, we see in which cases the virtual identity of the deceased goes through the process of postmortem dying, or whether it achieves symbolic digital immortality. The findings at the end show that, depending on the various factors mentioned in the dissertation, internet space can produce both outcomes, and that individualization of the process of death, along with the help from online communities and safe spaces, is what makes the biggest transformation of the traditional rituals of death on the internet.