Pretvaranje dokumenta u fikciju – upotreba ratnih svedočanstava u proizvodnji kratkih igranih filmova

Abstract

Doktorski umetnički projekat se sastoji od tri kratka igrana filma: “Ljubav”, “Žmurke” i “Jesenji valcer”, koji predstavljaju praktičan deo rada, i teoretskog dela, koji istražuje proces pretvaranja dokumenta u fikciju. Ova tri filma su povezana u jedinstvenu celinu temom rata. Nastanak ove trilogije je inspirisan istinitim pričama koje su mi saopštene od strane svedoka koji su prošli kroz određene situacije u ratu, koje sam ocenio kao dobar polazni materijal iz koga se može napraviti film koji bi odgovorio na pitanja o metodologiji pretvorbe dokumenta u fikciju. Te ratne situacije su se odnosile na vrednost ljudskog života u određenim momentima, pitanje morala kao i na to dokle smo kao ljudi spremni da idemo ne bismo li sačuvali sopstveni život, a neminovno se nameće i osnovno pitanje, pitanje ljubavi. U svom scenarističkom radu neke filmove sam pravio na osnovu jedne priče, a u jednom sam izmešao nekoliko priča u jednu. Takođe neki su se više držali izvorne priče, a neki su morali da se odmaknu od izvora kako bi film bio napetiji i vizuelno interesantniji. Da li je moguće iskoristiti ratna svedočanstva u produkciji kratkih igranih filmova i u kojoj meri? Koje delove? Kao i šta sve u samom procesu podrazumeva ta pretvorba iz svedočanstva ka audiovizuelnoj kreaciji, tj. kratkom igranom filmu. Motiv za realizaciju same teme je duboko ličan. Uvek me interesovala iskoristivost negativnih emocija u proizvodnji nečeg katarzičnog i pozitivnog. Filmovi, iako žanrovski slični, bazirani su na drugačijim pejzažnim i scenarističkim osnovama, na upotrebi različitih kamera, na scenarijima u potpunosti ili delimično baziranim na svedočanstvima, sa više različitih svedočanstava upotrebljenih za realizaciju jedne priče... Ovo sve će dati jako dobru polaznu osnovu za širu sliku rada i pored osnovne teme ona će paralelno tretirati i problem savremenog filma i produkcije u uslovima koji nisu idealni. Dakle produkcije filmova su takođe bazirane na različitom stepenu finansiranja, što paralelno tretira i problem finansija u filmu i šta film dobija (jer je moguće da dobije), a šta gubi usled nedostatka sredstava? Da li film postoji ukoliko nije finansiran? Da li je film industrija zabave ili umetnost? Svaka zemlja ponaosob se suočava sa specifičnim problemima vezanim za film, film je duboko vezan za sve segmente jednog društva i on sa njima raste, razvija se, umire i ponovo se rađa. Kinematografija Srbije je specifična, kao uostalom i kinematografija svake druge zemlje. Ona je posebna kao pejzaž i karakter ljudi, i samim tim zahteva poseban pristup u odnosu na druge zemlje. Dakle postoje univerzalna pravila, ali isto tako postoje i izuzeci koji su specifični za svaku zemlju i svaki period u razvoju filma. Na mnoga pitanja vezana za savremenu srpsku kinematografiju će se5 odgovoriti ovim radom. Iz tog razloga sam duboko uveren kako će on doneti nešto novo i unaprediti kinematografsku bibliografiju Republike Srbije.

The doctoral artistic project analyzes three short fiction films: "Love", "Hide and Seek" and "Autumn Waltz", Shorts are a practical part of the thesis. Thesis explores the process of creating a fiction out of testimonies. These three films are linked with the war theme. The origins of this trilogy are true stories told to me by witnesses who went through the war. I assessed their testimonies as good starting material for film production. This thesis goal is to try to offer an answer about the methodology of converting a document into fiction. Those war testimonies I referred to, are linked to the value of human life during the war time. They are linked to morality. They question what we are capable for, to preserve our own lives? One of the most important themes I wanted to work on was the theme of love. During my screenwriting process I used different methods to write the stories. Short fiction film „Love” is based on one true story, and for example „Autumn Waltz '' is made out of several stories. Some stories are sticked to the testimonies, and some stories I wrote with much more tension inside, and visually more interesting. Is it possible to use war testimonies in the production of short fiction films? What parts of testimonies? The motive for this project is deeply personal. Those are some of the questions I tried to answer with this work. This work is very personal. I have always been interested in the exploitation of negative emotions, to produce something cathartic and positive. To produce films, we used different locations, actors, cameras, set design, weather etc. I find this diversity as a good starting point to gain a broader picture of the work. This thesis will simultaneously treat the problem of contemporary film and film production in conditions that are not ideal. Production of every single film is based on different levels of funding. Does the film exist if it`s not funded? Is film an entertainment industry or an art? Each country individually faces specific problems related to film. Film and its development is deeply wired to all segments of a society. It grows, develops, dies and reborns with society. The cinematography of Serbia is8 specific, as it is cinematography of every other country. It is special as a landscape or the heritage of people, and therefore requires a special approach in relation to other countries. There are universal rules, but there are also exceptions that are specific to each country and each period in the development of the film. I will try to answer with this work on some questions related to contemporary Serbian cinematography. For that reason, I am deeply convinced that this thesis will bring something new and will improve the film bibliography of the Republic of Serbia.