Teški elementi i novootkrivena organska zagađujuća jedinjenja u izabranim matriksima životne sredine i procena rizika

Abstract

U okviru doktorske disertacije ispitivano je prisustvo teških elemenata (TE) u uzorcima gradskog zemljišta i prašine i poljoprivrednom zemljištu i novootkrivenih organskih zagađujućih jedinjenja u zemljištu namenjenom za poljoprivrednu proizvodnju sa područja severne Srbije. Sadržaj novootkrivenih organskih zagađujućih jedinjenja ispitivan je u u otpadnoj i površinskoj vodi najveće reke u Srbiji, Dunavu. Dodatno, ispitana je i biodostupnost TE u uzorcima poljoprivrednog zemljišta. Takođe, praćeno je prisustvo odabranih novootkrivenih jedinjenja u uzorcima povšinske vode iz reke Dunav. Analiza TE u uzorcima prašine predstavljaju prve rezultate ovakve vrste u Srbiji kao i rezultati određivanja novootkrivenih jedinjenja u uzorcima poljoprivrednog zemljišta i površinskih i otadnih voda. Izvori emisije TE procenji su primenom statističkih tehnika. U cilju procene stepena zagađenja životne sredine korišćene su indeksi na osnovu čijih klasifikacija se može odrediti stepen zagađenosti ispitivanih lokacija. Takođe, primenom protokola razvijenog od strane Američke agencije za zaštitu životne sredine procenjen je rizik po zdravlje ljudi. Na osnovu dobijenih rezultata na ispitivanim lokacijama u uzorcima ulične prašine, gradskog zemljišta i poljoprivrednog zemljišta određeno je da ne postoji značajan rizik po zdravlje stanovništva.

The doctoral dissertation examined the presence of heavy elements in urban soil and dust samples, as well as the presence of TE and new emerging organic pollutants in soil intended for agricultural production from the area of northern Serbia. Additionally, the bioavailability of TE in agricultural soil samples was examined. Also, the presence of selected new emerging organic pollutants in surface water samples from the Danube River was assessed. The analysis of heavy elements in dust samples represents the first data in Serbia, as well as the results of the determination of new emerging organic pollutants in samples of agricultural soil and surface and groundwater. Sources of heavy elements were determined using statistical techniques. In order to evaluate risk assessment, pollution indices were used. Also, by applying the protocol developed by the US Environmental Protection Agency, the human health risk was assessed, and based on the results obtained at the detemined locations in samples of street dust, urban land and agricultural soil, no significant risk for human health was found.