Nova komunikaciona paradigma u mreži javnih biblioteka u Crnoj Gori

Abstract

Predmet doktorske disertacije „Nova komunikaciona paradigma u mreži javnih biblioteka u Crnoj Gori“ su javne biblioteke u Crnoj Gori i problematizacija komunikacionog obrasca u javnim bibliotekama, koji je nastao pod uticajem savremenih informacionih tehnologija. Društveni okvir u kom funkcionišu savremene javne biblioteke mnogo je drugačiji od onoga u kom su se formirale tokom 19. veka. Među zaposlenima, udruženjima i korisnicima biblioteka koncept komuniciranja se mijenja. Postavlja se pitanje koja je razlika između savremenog i tradicionalnog komuniciranja, ali i više od toga, kako je razvoj informacione tehnologije uticao na evidentan rast ugleda biblioteka u svijetu. Javne biblioteke su sinonim za slobodu mišljenja i javnu dostupnost informacija. Biblioteke ne podržavaju falsifikate, cenzuru, skrivanje i ćutanje. Međunarodna istorija razvoja javnih biblioteka dokazuje da je javnost biblioteka osnov demokratskog djelovanja slobodnih društveno-političkih zajednica. Teorijsko i praktično utemeljenje pojma javnosti u bibliotekarstvu, kao osnove prosvjećivanja naroda, datira sa početka 20. vijeka. Poznate svjetske javne biblioteke su decenijama unazad popularni informacioni centri koji aktivno utiču na razvoj društvene zajednice kojoj služe. Pregledom stanja javnog bibliotekarstva zemalja Skandinavije i uvidom u njihov odnos prema informaconim i saznajnim potrebama savremenog pojedinca, ukazano je na značaj strategije i koordinacije aktivnosti digitalizacije kulturne baštine i razvoja virtuelnih projekata kulturnog sektora na nacionalnom i međunacionalnom nivou. Slika crnogorskog javnog bibliotekarstva predstavljena je izučavanjem istorijskog razvoja i aktuelnog stanja ovih institucija sa osvrtom na zakonsku regulativu u zemlji. Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija u kulturnom sektoru Crne Gore je tek na pomolu, a kakve će usluge biti ponuđene korisnicima u narednim decenijama u mnogome zavisi od ekonomske situacije i reforme kulturne djelatnosti. Suočavanje sa mišljenjem korisnika je prvi stepenik u profesionalizaciji djelatnosti bibliotekara. Sprovedeno anketno ispitivanje među korisnicima javnih biblioteka u Crnoj Gori, „Biblioteke očima korisnika”, jasno ukazuje na to da se stanje u javnom bibliotekarstvu države može promijeniti samo uvođenjem nove komunikacione paradigme, koja je zasnovana na upotrebi savremenih medija i tehnoloških dostignuća. Hronološkim prikazom otkrića na polju komunikacionih i informacionih tehnologija i primjerima dobre prakse date su smjernice za uvođenje i integraciju savremenih tehnoloških inovacija u radu javnih biblioteka. Medijski identitet, promocija, digitalne i virtuelne biblioteke su obavezan, sastavni deo savremenog bibliotekarstva. Na osnovu uvida u stanje javnog bibliotekarstva na međunarodnom nivou, utvrđivanja aktuelnog stanja crnogorskog javnog bibliotekarstva, sumiranja rezultata sprovedenog anketnog istraživanja i hronološkog prikaza otkrića na polju komunikacionih i informacionih tehnologija dat je predlog mjera i strategija razvoja javnog bibliotekarstva u Crnoj Gori. Disertacija daje nova saznanja iz oblasti javnog bibliotekarstva, koja doprinose pomjeranju ustaljenih granica iz ove naučne oblasti u Crnoj Gori.

The subject of doctoral dissertation ''New Communication Paradigm in Network of Public Libraries in Montenegro'' is public libraries in Montenegro and problematization of communication pattern in public libraries, which emerged under the influence of contemporary information technologies. Social frame within which the contemporary public libraries work is very different from the one in which they were forming during 19. century. Among the employed, associations and users of libraries the concept of communication is changing. The question is what is the difference between contemporary and traditional communication and even more, how the development of information technology influenced the obvious growth of libraries' reputation in the world. Public libraries are a synonym of freedom of thought and public accessibility of information. Libraries do not support forgeries, censorship, hiding and silence. International history of public libraries' development proves that the publicity of libraries is a base of democratic acting of free social and political communities. Theoretical and practical founding of the notion publicity in libraries, as a base of enlightment of people, started at the beginning of the 20th century. For the last decades, the famous, world, public libraries have been popular information centres which actively influence the development of social community to which they serve. By reviewing of the public librarianship status of Scandinavian contries and insight into their relationship towards information and learning needs of a contemporary individual, it was pointed to the importance of a strategy and coordination of digitalization of cultural heritage and development of virtual projects of cultural sector on national and international level. The image of Montenegrin public librarianship is displayed by studying of historical development and actual state of these institutions with reference to legislation of the state. Application of information communication technologies in cultural sector of Montenegro is at its early beginnings, but what kind of services will be offered to users in next decades significantly depends on financial condition and reform of cultural activity. Facing the user's opinion is the first step towards the professionalization of the activity of bibliothecaries. The conducted survey among the users of public libraries of Montenegro ''Librares through User's Eyes'' clearly points that the state in public librarianship of the state can change only by introduction of a new communication paradigm which is based on use of contemporary media and technological achievements. Chronological display of inventions in communication and information technologies and examples of good practice gave directions for introduction and integration of contemporary technological innovations in work of public libraries. Media identity, promotion, digital and virtual libraries are advents which follow the concept of contemporary librarianship. Based on insight into the state of public librarianship on international level, determining of actual state of Montenegrin public librarianship, summarizing of results of the conducted survey and chronological display of inventions in communication and information technologies, a proposal of measure and development strategies of public librarianship in Montenegro was given. The dissertation gives new findings within public librarianship which contribute to moving of common limits of this scientific field in Montenegro.