Determinante profesionalnog razvojanastavnika u inkluzivnom školskom kontekstu

Abstract

Profesionalni razvoj nastavnika je kompleksan i višeslojan fenomen koji se poslednjih decenija, u mnogim zemljama sveta, našao u središtu obrazovne politike i postao jedna od centralnih tema naučnih istraživanja usmernih na unapređenje kvaliteta vaspitno-obrazovnog rada savremene- inkluzivne škole. Predmet ovog rada je ispitivanje povezanosti faktora, kako iz spoljašnjeg okruženja, tako i iz unutrašnjeg, lično-psihološkog prostora nastavnika, kao pojedinca, sa njegovim profesionalnim razvojem u složenom inkluzivnom školskom kontekstu. Cilj istraživanja bio je da se utvrdi povezanostseta različitih: socio-demografskih, personalnih i kontekstualnih činilaca sa profesionalnim razvojem nastavnika, među njima utvrde determinišuči činioci i time da doprinos pouzdanijem građenju slike o aktuelnoj praksi profesionalnog usavršavanja nastavnika u inkluzivnoj školi kao savremenom školskom modelu.U radu su kao teorijska polazišta razmatrane:Teorija samoodređenja (Self –determination Theory) i dve teorije profesionanog razvoja poznatih američkih autora – teorija profesionalnog razvoja (General theory of professional development and choice) Donalda Supera, kao opšta teorija i teorija profesionalnog razvoja nastavnika (Theory of professional development of teachers) Ralfa Feslera kao domen-specifična.Ovim empirijskim istraživanjem obuhvaćen je uzorak od 265 nastavnika osnovnih škola na terotiriji grada Novog Sada. Opšti nalaz istraživanja ukazuje na postojanje jednog determinišućeg faktora -pozitivan stav nastavnika prema profesionalnom razvoju - koji ostvaruje najjaču povezanost sa učešćem nastavnika u različitim oblicima profesoinalnog razvoja. Drugi faktor koji ostvaruje znatno nižu ali značajnu pozitivnu povezanost sa profesionalnim razvojem je samoprocena kompetentnosti nastavnika. Ostali prediktori PRN u inkluzivnoj školi su visoko procenjena samoefikasnost u radu u inkluzivnim odeljenjima, starost i dužina radnog staža iz grupe sociodemografskih faktora. Dobijeni rezultati pokazuju da je osnovna determinanta profesionalnog razvoja na uzorku ispitnika, obuhvaćenih ovim istraživanjem, iz grupe personalnih faktora, što je u skladu sa postavkama teorije samoodređenja i Superove teorije profesionalnog razvoja.Nalazi istraživanja pretenduju da doprinesu građenju potpunije slike o aktuelnoj praksi profesionalnog usavršavanja nastavnika u inkluzivnoj školi, kao savremenom školskom modelui da budu podrška u kreiranju budućih obrazovnih politika na ovom području. Verujemo da rezultati istraživanja mogu biti značajni mnogim akterima u obrazovanju, naročito nastavnicima i direktorimau refleksiji vlastitog rada, kao podsticaj za građenje vlastitih kompetencija, profesionalni rast i razvoj, kao i afirmisanje inkluzivne klime i kulture škole.