Anatomsko-fiziološki pokazatelji ožiljenica različitih genotipova bele topole (Populus alba L.)

Abstract

Vrsta Populus alba je zbog intezivnih promena riparijalnih ekosistema postala jedna od najugroženijih vrsta drveća u Evropi. Na staništima ove vrste najčešće su sađene plantaže euroameričkih topola koje su produktivnije. Međutim, danas se daje veliki značaj očuvanju autohtonih populacija, zaštiti i obnavljanju prirodnih ekosistema i reintrodukciji autohtonih vrsta na prirodna staništa. Istraživanja u okviru ove disertacije postavljena su sa ciljem da se utvrde optimalne kombinacije faktora i tretmana koji daju najveće procente ožiljavanja i preživljavanja četiri genotipa bele topole (L100, L80, L12 i 58/57), a radi mogućnosti unapređenja rasadničarske proizvodnje i davanja pouzdane preporuke za masovnu proizvodnju. Na osnovu morfo-anatomskih i fizioloških parametara nije zabeleženo jasno razdvajanje među ispitivanim genotipovima, ali su uočene jasne razlike u morfo-anatomskim i fiziološkim parametrima između kontrole i tretmana ureom, u odnosu na tretmane sa IBA. Po najvećim vrednostima dužine i širine kao i površine liske izdvaja se genotip 58/57, kod istog genotipa svi tretmani (0.6% IBA, 2% IBA i urea) su imali značajan uticaj na površinu lista. Ni kod jednog genotipa nije zabeležen statistički značajan uticaj ispitivanih tretmana na broj stoma, ali su na dimenzije stoma značajan uticaj pokazali tretmani sa 0.6% IBA i 2% IBA. U pogledu debljine liske razlikuju se samo genotipovi L80 i 58/57. Variranja vrednosti debljine liske pod uticajem tretmana zabeležen je samo kod genotipa L12. Analizirani genotipovi se statistički ne razlikuju po debljini asimilacionog tkiva, ali su se međusobno statistički značajno razlikovali u pogledu površine glavnog nerva. Najveća površina glavnog nerva zabeležena je kod genotipa 58/57, a najmanja kod L80. Tretmani IBA-om su doveli do smanjenja površine glavnog nerva, dok je trteman ureom imao suprotan efekat. IBA je u većini slučajeva uticala na smanjenje površine glavnog nerva, a samim tim i površine provodnog snopića, kao i ksliema i floema. Urea je u svim slučajevima dovela do povećanja vrednosti ovih parametara. Fiziološki parametri pokazuju da su urea kao i tretmani različitim koncentracijama IBA imali pozitivan efekat na intenzitet fotosinteze, odnosno da je srednja vrednost neto fotosinteze povećana kod svakog genotipa. Razlike u pogledu inteziteta fotosinteze i inteziteta transpiracije imeđu različitih genotipova su se pokazale statistički značajnim, a najveće razlike su se pokazale između genotipa L100 kod kojeg su ove vrednosti najveće i 58/57 koji ima najmanje vrednosti intenziteta fotosinteze i inteziteta transpiracije. Rezultati ovog istraživanja su pokazali da urea i IBA utiču na povećanu efikasnost korišćenja vode (WUE). . Najmanja stomaterna provodljivost zabeležena je kod genotipa L100, a najveća kod L80. Tretman ureom kao i nižom koncentracijom IBA je doveo do smanjenja provodljivosti stoma, izuzev kod genotipa L100. Povećanje koncentracije IBA u odnosu na nižu koncentraciju dovelo je do povećanja provodljivosti stoma...

Because of intensive changes in riparial ecosystems, Populus alba species have become one of the most endangered tree species in Europe. Moreover, plantations of more productive Euro-American poplars have been planted in white poplar habitats. Thus, today, the preservation of indigenous populations, protection and restoration of natural ecosystems and reintroduction of indigenous species to their natural habitats has become extremely important. In this dissertation, research is focused on determination of the optimal combinations of factors and treatments that result in the highest percent survival and successful rooting for four white poplar genotypes (L100, L80, L12 and 58/57), in order to provide reliable recommendations for improvement of nursery and mass production applications. Based on morpho-anatomical and physiological parameters, no clear distinction was found among the examined genotypes. However, clear differences in morpho-anatomical and physiological parameters were observed between the control and urea treatment groups, compared to the IBA treatment groups. Genotype 58/57 displayed the highest values with respect to leaf length, width and leaff surface area, while all treatments (0.6% IBA, 2% IBA and urea) had a significant impact on leaf area. Although no examined treatment resulted in statistically significant effects for any genotype with respect to stoma number, 0.6% IBA and 2% IBA treatments did have a significant effect on stoma dimensions. In terms of leaf thickness, only genotypes L80 and 58/57 were found to differ; while treatment induced variations in leaf thickness were only observed for genotype L12. The analyzed genotypes did not differ statistically in terms of assimilation tissue thickness, although statistically significant differences were found with respect to the main nerve surface area. The largest value for main nerve area was recorded for genotype 58/57, whereas the smallest was found for L80. IBA treatments reduced the surface area of the main nerve, whereas urea treatment had the opposite effect. In most cases, IBA treatments resulted in reduction of the main nerve surface, as well as the vascular bundle surface, xylem and phloem; while in all cases urea led to an increase in the value of these parameters. Physiological parameter measurements show that both urea and different concentrations of IBA treatments had a positive effect on photosynthesis intensity, where the mean net photosynthesis was increased in each genotype. Differences in terms of photosynthesis and transpiration intensity between various genotypes were found to be statistically significant...