Prefiksacija kao način promene leksičke kategorije reči u engleskom jeziku

Abstract

Ova doktorska disertacija bavi se savremenim jezičkim proučavanjem prefiksacije u engleskom jeziku. Njen cilj je da istakne netipičnost na polju prefiksacije kada prefiks, kao vezana morfema, ne samo da menja značenje osnove kojoj je dodat ved utiče na promenu njene leksičke kategorije, pa od imenice pravi glagol, od prideva imenicu i dr. Gramatike tu osobinu uglovanom pripisuju samo prefiksima a-, be- i en-. Ova studija pokazuje da se isti efekat može postidi i nizom drugih prefiksa, kojima promena kategorije doista nije osnovna, ali je vrlo prisutna uloga. To su, pored tri navedena i anti-, de-, dis-, for-, in-, inter-, mid-, non-, pre-, pro-, re-, trans- i un-. Ovih ukupno 16 engleskih prefiksa opisani su na osnovu porekla, strukture, produktivnosti, frekventnosti u jeziku, ulazne i izlazne kategorije, značenja koja proizvode i ekvivalencije u srpskom jeziku, bilo u formalnom bilo u dinamičnom smislu. Korpus za rad čini 2256 leksičkih jedinica, koje smo obezbedili iz online registra Oksfordskog rečnika engleskog jezika. Pored navedenog rad daje i opšte torijske napomene o morfologiji, morfemi, prefiksu i sufiksu. Daje se kritički pregled tretmana problematike u anglističkoj morfološkoj literaturi, od XIX veka do danas, i različitih uglova gledanja na status prefiksa iz našeg rada. Takođe se bavimo preciziranjem odnosa prefiksacije sa drugim tvorbenim principima, poput kompozicije i konverzije. U finalnom delu rada dat je kataloški prilog radu – abecedni popis 1536 aktuelnih engleskih izvedenica i njihovih srpskih prevodvih oblika.

This doctoral thesis focuses on a contemporary language analysis of prefixation in the English language. It aims to highlight an untypical field of prefixation when a prefix, as a bound morpheme, not only changes the meaning of the base it was attached to, but also influences its lexical category to change. It turns a noun into a verb, an adjective into a noun, etc. Grammar books mostly assign the category-changing power only to prefixes a-, be- and en-. This study shows that the same outcome can be achieved through a series of other prefixes, although the category-change is not their primal function, but a very present one. Beside the given three, they are anti-, de-, dis-, for-, in-, inter-, mid-, non-, pre-, pro-, re-, trans- and un-. These 16 prefixes are described in terms of their etymology, structure, productivity, language frequency, their income and outcome categories, meanings they produce and Serbian equivalence, either formal or dynamic. The language corpus is a compilation of 2256 language units taken from the Oxford English Dictionary online register. The thesis also gives general theoretical remarks on morphology, morphemes, prefixes and suffixes. It critically overviews the approaches to the topic in Anglistic morphological literature, from the 19th century onwards, as well as structural aspects and the status of prefixes in the scope of the work. A precise relation between prefixation and other types of word formation, such as compounding and conversion, is our concern, as well. In the final part of this study, there is an appendix – a supplementary list of 1536 contemporary derivatives and their Serbian translations, in alphabetical order.