Geologija i potencijalnost bazalta područja Jabal Eghei (Libija)

Abstract

Bazalti pokrivaju veći deo područja Jabal Eghei i deo su vulkanske provincije Tibesti. To su stratifikovani bazalti, izliveni preko proterozojskih metamorfita i granita i preko litološki različitih stena tercijarne starosti. Nastali tokom tri odvojene faze vulkanske aktivnosti u periodu između 12 i 8 Ma (I faza), 7- 4 Ma (II faza) i mlađe od 4 Ma (III faza). Osnovni minerali u bazaltima prema zastupljenosti su olivin, klinopiroksen i plagioklas, a od sporednih se javljaju minerali iz grupe spinela (magnetit ± ilmenit) i ostaci vulkanskog stakla. U bazaltima treće vulkanske faze utvrđeno je i prisustvo analcimiziranih leucita, analcima i renita, koji do sada nisu bili dokazani na ispitivanom području. Preovlađujuće strukture su porfirska i ofitska, a teksture masivna i vezikularna. Fizičko-mehanička svojstva bazalta su u očekivanim granicama, a sa geomehaničke tačke gledišta ispitivani bazalti su dosta homogeni. Iz rezultata tih proučavanja i ispitivanja metodom ultrazvuka, može se zaključiti da bazalti porfirske strukture i masivne teksture pokazuju najbolja svojstva sa aspekta kvaliteta kamena kao stenske mase. Bazaltni prah kao punilo testiran je sa aspekta mogućnosti pripreme kompozitnog materijala pogodnog za izlaganje kavitaciji, a rezultati pokazuju da hibridni kompozitni materijal koji se sastoji od bazaltnog praha i čestica glinice ima poboljšanu kavitacijsku otpornost u odnosu na čistu matricu i mikro kompozit koji se sastoji od bazaltnog praha i materijala matriksa. Ovaj materijal, pored toga, ima veoma dobra estetska svojstva i svojstva materijala otpornog na abraziju. Kod ocene potencijalnosti izdvojene su tri rudne formacije, koje obuhvataju bazalte sve tri vulkanske faze. Sa aspekta ukupne potencijalnosti područje Jabal Eghei predstavlja područje velike potencijalnosti za otkrivanje, istraživanje i definisanje budućih ležišta bazalta kao rudnih formacija velikog rasprostranjenja i dobrih kvalitativnih karakteristika, bilo da se radi o građevinskom kamenu, sirovini za bazaltna vlakna i kompozitne materijale.

Basalts cover most of the Jabal Eghei area and are part of the Tibesti volcanic province. These are stratified basalts, covering Proterozoic metamorphites and granites and lithologically different rocks of Tertiary age. Basalts were formed during three separate phases of volcanic activity between 12 and 8 Ma (Phase I), 7- 4 Ma (Phase II) and less than 4 Ma (Phase III). The most abundant minerals in basalts are olivine, clinopyroxene and plagioclase, while the minor minerals are from the spinel group (magnetite ± ilmenite) and volcanic glass residues. In the basalts of the third volcanic phase, the presence of analcimitised leucite, analcime and rhoenite was detected, which has not been proven in the studied area so far. The predominant textures are porphyric and ophitic, while the structures are massive and vesicular. The physico-mechanical properties of basalt are within the expected limits, and from a geomechanical point of view, the tested basalts are quite homogeneous. From the results of these studies and tests by ultrasonic method, it can be concluded that the basalts of porphyric texture and massive structure exhibit the best properties in terms of stone quality as a rock mass. Basalt powder as a filler has been tested for the possibility of preparing a composite material suitable for cavitation exposure, and the results show that a hybrid composite material consisting of basalt powder and alumina particles has improved cavitation resistance over a pure matrix and a micro composite consisting of basalt powder and matrix material. This material has also very good aesthetic and abrasion-resistant properties. In the assessment of potentiality, three ore formations were identified, comprising basalts of all three volcanic phases. In terms of overall potential, the Jabal Eghei area is a high potential area for the discovery, exploration and definition of future basalt deposits as ore formations of large extent and of good qualitative characteristics, whether as building stone, basalt fiber raw materials and composite materials.