Faktori koji određuju korišćenje primarne i specijalističke zdravstvene zaštite kod kardiovaskularnih pacijenata starijih od 65 godina u Republici Srbiji

Abstract

Uvod: Cilj ovog istraživanja bio je da se analiziraju faktori koji utiču na korišćenje primarne i specijalističke zdravstvene usluge u Republici Srbiji od strane starijih pacijenata (65+) koji pate od kardiovaskularnih bolesti. Metod: Ovo istraživanje je osmišljeno kao studija preseka iz nacionalnog istraživanja o zdravlju stanovništva sprovedenog u Republici Srbiji. Univarijabilna i multivarijabilna logistička regresijska analiza je korišćena za procenu korelacije između korišćenja zdravstvene službe i demografskih faktora (starost, pol, život u zajednici, bračni status), socio-ekonomskih faktora (radni status, nivo obrazovanja, zanimanje, finansijska situacija, prihod po članu domaćinstva), geografskih faktora (region, tip naselja, udaljenost od institucija zdravstvene zaštite) i faktora samoprocene (dugo čekanja na zdravstvene usluge, status ličnog zdravlja, postojanje hronične bolesti, mogućnost obavljanja dnevnih aktivnosti, zdravlje zuba, rizično ponašanje). Rezultati: Najvažniji faktori koji utiču na korišćenje primarne zdravstvene zaštite su starost (65-74 godine 93,1%, 75-84 godine 91,1%, 85 i više godina 84,4%), region (Beograd 91,5%, Vojvodina 87,7%, Centralna i Zapadna Srbija 92,5%, Južna i Istočna Srbija 94,9%) i ograničenje u redovnim aktivnostima (ozbiljno 90,9%, umereno 93,9% bez 89,3%). Najvažniji faktori koji utiču na korišćenje specijalističke zdravstvene zaštite su starost (65-74 godine 64,2%, 75-84 godine 64,1%, 85 i više godina 45,9%), suživot sa partnerom (66% da, 60% ne), stepen obrazovanja (osnovno 59,8%, srednje 65,3%, visoko 73,4%), materijalno stanje domaćinstva (kvintili Q1-Q5 55,8%, 62,6%, 67,6%, 69,5%, 71,4%), region (Beograd 72,3%, Vojvodina 55,2%, Centralna i Zapadna Srbija 62,3%, Južna i Istočna Srbija 64,1%), zdravlje u celini (veoma dobro 50%, dobro 53,5%, prosečno 56,7%, loše 72%, veoma loše 72%) i ograničenje u dnevnim aktivnostima (veoma 73,1%, ograničeno 64,4%, bez 50,1%). Zaključak: Ovo istraživanje je identifikovalo faktore koji određuju korišćenje zdravstvenih usluga od strane starijih pacijenata sa kardiovaskularnim oboljenjima u Republici Srbiji, i pokazalo da se razlikuju u odnosu i značaju. Najvažniji prediktori korišćenja kako primarne tako i specijalističke zaštite su starost i region u kome se živi.

Objectives: The aim of this research was to examine factors associated with utilization of primary and specialty healthcare services in the Republic of Serbia by the elderly patients (65+) suffering from cardiovascular diseases. Methods: This research was designed as a cross-sectional study from the National survey of population health conducted in the Republic of Serbia. Logistic regression analysis was used to assess the association between the healthcare system utilization and demographic factors (age, gender, cohabitation, marital status), socio-economic factors (employment, education, occupation, financial situation, personal income), geographical factors (region, settlement type, distance from health care institutions) and self-assessment factors (long waiting for health care services, personal health status, history of chronic illness, ability to perform daily activities, dental health, poor lifestyle). Results: The most important factors associated with the use of primary health care are age (65-74 years 93.1%, 75-84 years 91.1%, 85 and over 84.4%), region (Belgrade 91.5%, Vojvodina 87.7%, Central and Western Serbia 92.5%, Southern and Eastern Serbia 94.9%) and limitation in regular activities (heavy 90.9%, mild 93.9%, no limitation 89.3%). The most important factors influencing the use of specialist health care are age (65-74 years 64.2%, 75-84 years 64.1%, 85 and over 45.9%), cohabitation with a partner (66% yes, 60% no), level of education (primary 59.8%, secondary 65.3%, high 73.4%), Wealth Index (quintiles Q1-Q5 55.8%, 62.6%, 67.6%, 69.5%, 71.4%), region (Belgrade 72.3%, Vojvodina 55.2%, Central and Western Serbia 62.3%, Southern and Eastern Serbia 64.1%), general health (excellent 50%, good 53.5%, average, 56.7%, bad 72%, very bad 72%) and limitation in daily activities (serious 73.1%, mild 64.4%, no limitation 50.1%). Conclusions: This study identified determinants of health care services utilization by elderly cardiovascular patients in the Republic of Serbia. The most important predictors of the utilization of both the primary and the specialty care are age and the region of residence.