Unapređivanje pismenog izražavanja učenika u mlađim razredima osnovne škole primenom korelacijsko-integracijskog sistema

Abstract

Rad je zasnovan na teorijsko-empirijskom istraživanju načina kojima je moguće područjem književnosti unaprediti pismeno izražavanje učenika u mlađim razredima osnovne škole primenom korelacijsko-integracijskog sistema pri obradi i utvrđivanju sadržaja iz književnosti. Istražuju se načini kojima se poboljšava recepcija dela i učenici motivišu za stvaralaštvo na osnovu estetskog doživljaja koje je delo kod njih proizvelo. Rad se bavi i motivacijom i istražuje mogućnosti podsticanja učeničkog misaono–emocionalnog potencijala. Književni tekstovi se mogu sagledavati sa aspekta culture izražavanja, ili jezika, time se ostvaruju bitni programski zahtevi. Istraživanja u našoj disertaciji usmerena su na traganje za inovativnim načinima povezivanja književnosti i kulture izražavanja kako bi se bogatio leksički fond učenika, razvijala, negovala i unapredila njihova kultura pismenog izražavanja. Svi časovi u eksperimentalnim grupama realizovani su u skladu sa korelacijsko-integracijskim metodičkim sistemom u užem smislu funkcionalnim povezivanjem nastavnih područja u okviru predmeta srpski jezik i književnost. Cilj rada je da istraži, analizira i ukaže na prednosti svrsishodnog, unutarpredmetnog povezivanja sadržaja iz različitih područja srpskog jezika i književnosti u skladu sa programskim zahtevima. Doktorska disertacija se sastoji iz teorijskog dela i rezultata eksperimentalnog i empirijskog istraživanja. Teorijske hipoteze proverene su putem kauzalne metode, eksperimenta sa paralelnim grupama. Teorijski okvir istraživanja usredsređen je na sagledavanje teorijskih polazišta za definisanje ključnih pojmova istraživanja, utemeljenja metodičkih sistema i sagledavanje metodičkih pristupa obradi književnog teksta u cilju podsticanja učenika na usmeno i pismeno izražavanje. Uz teorijsku analizu, objašnjenja i prikaze date su prikladne metodičke aplikacije. Za potrebe istraživanja konstruisani su testovi pismenog izražavanja (od I do IV razreda osnovne škole), evidenciona lista sa skalom procene aktivnosti učenika na časovima i metodičke aplikacije. Na osnovu analize dobijenih rezultata uočeno je da se korelacijom i integracijom nastave književnosti i kulture izražavanja književni tekst sagledava sa više stanovišta, omogućuje se raznovrsniji pristup datoj problematici, obogaćuje se leksički fond učenika i povećava motivacija za rad na času. Ovakvim funkcionlalnim načinom pristupanja znanja i veštine se stiču sa više razumevanja, istraživački i stvaralački se prilazi književnom delu. Otkrivanjem značenja nepoznatih, ili manje poznatih leksema podstiče se kognitivno-emocionalni razvoj učenika. Putem ovakvog pristupa tekstu učenici su motivisani za dublje razumevanje književnog teksta.