Fizičke karakteristike zemljišta i distribucija teških metala na gradskom području Novog Sada

Abstract

Uzorci zemljišta iz povšinskog sloja dubine 0 - 10 cm prikupljeni su sa 121 lokacije na gradskom području Novog Sada. Ispitivano područje obuhvatilo je površinu (4 x 5)km2, koja je podeljena na mrežna polja veličine (400 x 400) m2 i u svakom polju uzet je po jedan uzorak. Za 121 uzorak gradskog zemljišta Novog Sada ispitana su fizičko-hemijska svojstva zemljišta, ukupni i pristupačni sadržaj metala (As, Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, Zn) i njihova prostorna raspodela. Konturne mape prostorne raspodele metala u zemljištu dobijene su korišćenjem interpolacijske metode običnog kriginga. Za pojedine uzorke izvršeno je razdvajanje čestica po veličinama frakcionisanjem u vodi pomoću sita različitih veličina i identifikovani su minerali prisutni u frakciji prah + glina. Aktivnosti radionuklida „unsupported” 210Pb i 137Cs određene su za jedan deo uzoraka zemljišta u Novom Sadu i za uzorke zemljišta pored fabrike akumulatora u Somboru. Ispitana je i vertikalna distribucija stabilnog i radioaktivnog Pb u zemljištu. Na 14 lokacija u Novom Sadu prikupljeno je 35 uzoraka snega direktno sa asfaltnih puteva i sa zemljanih površina u okolini puteva i na pešačkim ostrvima. Raspodela čestica po veličinama i ukupne koncentracije metala (Al, Ca, Cu, Fe, K, Na, Mn, Ni, Pb, Zn) određene su analizom filtriranih uzoraka, a za 4 uzorka ispitana je morfologija čestica i urađena semikvantitativna analiza čestica u suvoj materiji. Prilikom obrade rezultata merenja primenjene su metode deskriptivne statistike i multivarijacione statističke analize u cilju identifikacije izvora zagađenja i određivanja povezanosti između samih metala i drugih parametara.

A total of 121 surface soil samples were collected across the central part of Novi Sad covering a surface area (4 km x 5 km). The physicochemical properties, pseudo total and available metal concentrations (As, Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, and Zn) were determined. Contour maps of spatial distribution of the investigated metals were obtained using ordinary kriging interpolation method. Separation of different particle size fractions by wet sieving and identification of minerals in the clay and silt fraction for some soil samples were performed. Specific activities of radionuclides “unsupported” 210Pb and 137Cs were measured in forty soil samples collected in urban area of Novi Sad and industrial area of Sombor (near a battery manufacturer). Vertical distribution of stable and radioactive Pb for two samples from the industrial soil was examined. Thirty five snow samples were collected at fourteen locations near crossroads in Novi Sad. The samples were taken directly from the road surface and from the ground surface in the vicinity of roads and on pedestrian islands. Particle size distribution and total concentration of the metals (Al, Ca, Cu, Fe, K, Na, Mn, Ni, Pb, Zn) were determined for filtered samples. Semi-quantitative analysis of the particles was conducted and morphology of the particles was examined for dry matter of four snow samples. Methods of descriptive and multivariate statistics and geostatistics were carried out for the analysis and interpretation of the data.