Mogućnosti poboljšanja konkurentske pozicije Republike Srbije na međunarodnom tržištu mesa

Abstract

Osnovni cilj istraživanja jeste da se na osnovu originalnih i izvedenih podataka utvrde relevantni elementi koji su od značaja za razvoj stočarstva u Republici Srbiji. Istraživanjem je obuhvaćena analiza faktora koji su determinisali proizvodnju, ali i izvoz mesa u analiziranom periodu. Takođe, cilj je da se analiziraju i drugi faktori koji su determinisali dosadašnji izvoz kako bi se ukazalo na osnovne smernice ekspanzije izvoza, kao i da se formuliše odgovaraju- ća izvozna strategija koja je najprilagođenija međunarodnom okruženju, odnosno pojedinim tržišnim segmentima. U radu su korišćene kvantitativne i kvalitativne metode istraživanja. Primenjeni instrumentarijum sastoji se iz analize vremenskih serija i komparativnog metoda. Istraživanje se najvećim delom zasniva na primeni raspoloživih podataka, dok je jedan deo istraživanja baziran na istraživanju na terenu putem ličnog komuniciranja sa odgovarajućim privrednim subjektima – proizvođačima, prerađivačima i izvoznicima mesa u Republici Srbiji. Vremenski period koji je obuhvaćen istraživanjem je od 2005 do 2014. godine. Broj grla analiziranih vrsta stoke u okvirima ukupne stočarske proizvodnje u Republici Srbiji imao je tendenciju rasta, sa izuzetkom broja goveda koji je zabeležio trend opadanja. U proizvodnji mesa goveda i svinja zabeleženo je smanjenje i tendencija pada, dok je proizvodnja ovčijeg i kozijeg mesa zabeležila trend rasta. Proizvodnja pilećeg mesa imala je izražen trend rasta, što je u skladu sa rastućom tražnjom za ovom vrstom mesa u svetu. Posmatrano sa stanovišta količine i vrednosti koja je ostvarena u izvozu mesa iz Republike Srbije najveći značaj ima goveđe meso. Slede svinjsko i pileće mesto, dok je najmanja vrednost ostvarena u izvozu ovčijeg i kozijeg mesa. Količine mesa koje su bile predmet izvoza u analiziranom periodu predstavljaje su mali deo ukupne proizvodnje mesa u Republici Srbiji. Najveće učešće izvezenih količina u odnosu na ukupnu proizvodnju zabeleženo je kod gove- đeg mesa. Sledi izvoz pilećeg i svinjskog mesa, dok je najmanje učešće izvoza u ukupno proizvedenim količinama zabeleženo kod ovčijeg i goveđeg mesa. Konkurentnost izvoza nije zadovoljavajuća, a na navedeno, između ostalog, ukazuje i izvozna cena pojedinih vrsta mesa koja na međunarodnom tržištu ostvaruje značajno višu vrednost u odnosu na prosečnu svetsku cenu, ali i cene koje ostvaruju vodeći izvoznici.

The main research objective is to determine the relevant elements important for the growth of animal husbandry in the Republic of Serbia on the basis of original and derived data. The research included the analysis of the factors that determined the production, but also the export of meat in the analyzed period. In addition, the aim is to analyze other factors that have determined previous exports, in order to point out the basic directions of export expansion, as well as to define the corresponding export strategy the most suitable for the international environment, i.e. certain segments of market. Quantitative and qualitative research methods have been used in this paper. The applied instrumentarium consists of the time series analysis and the comparative method. The research is mostly based on the use of available data, while one part of the research is based on field research through personal communication with appropriate business entities - producers, processors and exporters of meat in the Republic of Serbia. The time period covered by the research is from 2005 to 2014. The number of heads of analyzed cattle in terms of total livestock production in the Republic of Serbia recorded a rising trend line, with the exception of the number of cattle that recorded a declining trend. The production of meat of cattle and pigs recorded a decrease and declining trend, while production of sheep and goat meat recorded growth trend. The production of chicken meat had a pronounced growth trend, which is in line with the growing demand for this type of meat in the world. From the point of view of the quantity and value achieved in the export of meat from the Republic of Serbia, the beef meat was the most significant. It is followed by pig and chicken meat, while the smallest value was realized in the export of sheep and goat meat. The quantities of meat that were exported in the analyzed period represented a small part of the total meat production in the Republic of Serbia. The biggest share in exported quantities in relation to total production was recorded for beef meat. It is followed by chicken and pig meat, while the smallest share in exports in relation to total production was recorded for sheep and goat meat. The export competitiveness is not satisfactory, which is indicated, among other things, by the export price for individual types of meat, which on the international market achieve significantly higher value in relation to the average global price, as well as the prices achieved by the leading exporters.