Strane direktne investicije kao katalizator ekonomskog rasta: slučaj automobilske industrije zemalja Centralne i Istočne Evrope

Abstract

Predmet istraživanja doktorske disertacije je analiza efekata priliva stranih direktnih in-vesticija (SDI) kao katalizatora ekonomskog rasta, sa posebnim akcentom na sektor au-tomobilske industrije u zemljama Centralne i Istočne Evrope (CIE). Taj region je definisan teritorijalnom povezanošću, kao i kulturnim i ekonomskim sličnostima i istorijskim deša-vanjima. Izabrane zemlje CIE (Poljska, Češka, Slovačka i Mađarska) doživele su izuzetne transformacije, što je rezultat mnogih faktora koji su se ispoljili u uslovima promenjene društvene klime u tom delu Evrope. Istraživanje karakteristika SDI je složen za-datak, koji, između ostalog, obuhvata politiku firmi, tokove SDI, efekte koje prisustvo SDI proizvodi u zemlji domaćinu i okruženju, difuziju i prelivanje tehnologija, znanja i produktivnosti, pitanja regionalnog razvoja, konkurenciju u privlačenju SDI i sl. Budući da su i razvijene i nerazvijene zemlje zain-teresovane da privuku što veće SDI, tako su i teorijska i empirijska istraživanja o njihovim efektima podjednako prisutna i važna u svim zemljama. Potencijal za razvoj i rast se najjasnije može uočiti u automobilskoj industriji, koja je bila nerazvijena, tehnološki zastarela i nije mogla da ispunjava rastuće zahteve novih tržišta u razvoju. Budući da su SDI viđene kao ključ za pokretanje ekonomskog rasta i kretanja ka tržišnoj ekonomiji, automobilskoj industriji dat je visok prioritet od strane vlada u regionu, koje su nudile niz podsticaja i subvencija za privlačenje stranih investitora. Automobilska industrija je bila na čelu strategija razvoja vođenih SDI, u kojima su strane TNK preuzele automobilske industrije zemalja CIE i priklju-čile ih u evropsku i globalnu proizvodnu mrežu pred sam kraj 20. veka. Zbog različitog stepena razvoja pojedinih zemalja, kao i značaja u sektoru automobilske industrije, disertacija je fokusirana na zemlje CIE kao primer inte-grisanog perifernog tržišta.