Međuzavisnost makroekonomske stabilnosti zemlje i njene otvorenosti prema globalnim finansijskim tokovima na primjeru Crne Gore

Abstract

U ovom radu, ispitana je međuzavisnost makroekonomske stabilnosti jedne zemlje i njene otvorenosti prema globalnim finansijskim tokovima. To je, na primjeru Crne Gore učinjeno prikupljanjem, prezentacijom i kritičkim osvrtom na dostupnu literaturu iz navedenih oblasti što ujedno čini teorijsku podlogu rada, ali i empirijskim potvrdama dobijenim iz ekonometrijskih modela koji su u radu postavljeni. Polazeći od činjenice da je Crna Gora unilateralno eurizovana ekonomija, mala i otvorena prema globalnom tržištu, te imajući u vidu ne tako davne finansijske potrese koje je svjetska ekonomija doživjela, a koji su se manifestovali u obliku kriza i posljedično prelili na crnogorsku ekonomiju, pitanje njene makroekonomske stabilnosti čini se utoliko akutelnijim. Međuzavisnost pomenutu u naslovu otkrili smo ispitivanjem posljedica koje tokovi kapitala imaju na ekonomiju zemlje koja se analizira, sprovođenjem istraživanja kojim je dokazano da je deficit na tekućem računu platnog bilansa zemalja u razvoju (poput Crne Gore) neophodnost kroz koju je zemlja morala proći i sa čime se i danas suočava. Dalje smo, sa istim ciljem, ekonometrijskim modelom dali uvid u kratkoročne i dugoročne determinante deficita na tekućem računu platnog bilansa Crne Gore, što je, u ekonometrijskom smislu, po prvi put učinjeno za istraživanje ekonomije Crne Gore. Metodološkom analizom postavki teorijske koncepcije o blizanačkom deficitu, došlo se do važnih zaključaka u radu, među kojima je najznačajniji taj da je u slučaju crnogorske ekonomije, i pored istog pravca, ali i smjera kretanja promjena ovih deficita, zbog karakteristika njene privrede, nemoguće govoriti o uticaju jednog na drugi. Ipak, ista analiza pokazala je da postoji zajednički korijen, uzrok nastajanja oba deficita. U radu je temeljno teorijski analizirana, u ekonomskom svijetu dobro poznata, teorija o nemogućem trojstvu. Naučna inovativnost rada postignuta je adaptacijom pomenute teorije za ekonomske uslove eurizovane ekonomije, poput crnogorske. Ovo prilagođavanje, ukratko, učinjeno je eliminacijom one dileme koja je irelevantna za aktuelne crnogorske uslove (odlučivanje za nezavisnu monetarnu politiku nije realno moguće). Stoga, odstranjivanjem iz već poznatog modela odlučivanja objektivno nedostižnih makroekonomskih ciljeva u uslovima eurizacije, a dodavanjem cilja makroekonomske politike na koji kreatori makroekonomske politike u Crnoj Gori imaju uticaj – a to je targetiranje nivoa deficita na tekućem računu zemlje, adaptirana je postojeća trilema nemogućeg trojstva po mjeri crnogorskog makroekonomskog okruženja. Teorijskom dedukcijom i analizom dostupne literature, zaključeno je kako se eksterna neravnoteža mora manifestovati kroz jednu od dvije pojave: nestabilnost deviznog kursa ili postojanje deficita na tekućem računu. Imajući to na umu, potvrđena je jedna od četiri hipoteze iz ovog rada - da fiksni režim deviznog kursa u eurizovanoj ekonomiji, u kontekstu modifikovane teoreme o nemogućem trojstvu, neizbježno vodi visokom nivou deficita na tekućem računu za zemlju koja je u razvoju. Posljedično, zaključuje se da je, za zemlju poput Crne Gore, najveći izazov, a ujedno i ranjivost njene eurizovane i otvorene privrede, nedovoljan nivo konkurentnosti njene realne ekonomije, što za sobom ka posledicu izaziva perzistentan deficit na tekućem računu. Ključno istraživanje rada čini finalno ekonometrijsko ispitivanje posljedica koje otvorenost za tokove kapitala ima na ekonomiju zemlje. Ovo smo analizirali postavljanjem dva ekonometrijska modela, oba na crnogorskom primjeru. U prvom smo determinisali kratkoročne i dugoročne efekte tokova kapitala na rast bruto domaćeg proizvoda, dok smo drugim identifikovali vezu koja postoji između finansiranja i ekonomskog rasta – kratkoročni i dugoročni uticaj aktivnosti kreditiranja privatnog sektora na rast BDP-a. Na koncu kompleksnog istraživanja koje smo u radu sproveli, došli smo do određenih zaključaka koji potencijalno mogu poslužiti kao pomoć u razumijevanju aktuelnih trendova iz analiziranih oblasti crnogorske ekonomije, od potencijalnog značaja i za kreatore makroekonomske i fiskalne politike Crne Gore. Zaključili smo da postoji snažan uticaj tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost Crne Gore, kao i obrnuto, ali da isti mora biti posmatran kroz prizmu jedinstvenog ekonomskog okruženja zemlje. Kako sam naslov teze sugeriše, postoji dvosmjeran uticaj između makroekonomske stabilnosti i tokova kapitala. Ekonometrijskim modelima smo u samom radu dokazali prisustvo i pokazali elemente uticaja tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost. Takođe, smo objasnili da se ne smije zanemariti ni uticaj makroekonomske stabilnosti na tokove kapitala. Naime, ovaj uticaj je najbolje vidljiv u ekonomijama koje, popout crnogorske, tek otvaraju svoje kapije za međunarodne tokove kapitala poput stranih direktnih investicija. Logičan je zaključak da sa višim stepenom makroekonomske stabilnosti, rizik investicije u zemlju opada i, ceteris paribus, broj stranih direktnih investicija raste. Generalna preporuka rada, na samom kraju, sadržana je u dva zaključka, a sve u cilju postizanja što je moguće višeg stepena održivog ekonomskog rasta i makroekonomske stabilnosti. Sa jedne strane, preporučeno je kontinuirano otvaranje prema globalnim finansijskim tokovima, kojim je moguće i očekivano postizanje još većeg stepena makroekonomske stabilnosti. Međutim, sugeriše se uvažavanje jednog od značajnijih rezultata istraživanja, koji se odnosi na potrebu osnaživanja konkuretnosti realne ekonomije Crne Gore u odnosu na globalno okruženje. Bez aktivnosti sprovedenih u pravcu prevazilaženja slabosti crnogorske privrede, puko otvaranje ka globalnim finansijskim tokovima, ne može imati željeni rezultat na kratak, srednji, ali ni na dugi rok. Ključne riječi: državni deficit, deficit tekućeg računa, platni bilans, blizanački deficit, nemoguće trojstvo, eurizacija, rast BDP-a, tokovi kapitala, realna ekonomija, konkuretnost.U ovom radu, ispitana je međuzavisnost makroekonomske stabilnosti jedne zemlje i njene otvorenosti prema globalnim finansijskim tokovima. To je, na primjeru Crne Gore učinjeno prikupljanjem, prezentacijom i kritičkim osvrtom na dostupnu literaturu iz navedenih oblasti što ujedno čini teorijsku podlogu rada, ali i empirijskim potvrdama dobijenim iz ekonometrijskih modela koji su u radu postavljeni. Polazeći od činjenice da je Crna Gora unilateralno eurizovana ekonomija, mala i otvorena prema globalnom tržištu, te imajući u vidu ne tako davne finansijske potrese koje je svjetska ekonomija doživjela, a koji su se manifestovali u obliku kriza i posljedično prelili na crnogorsku ekonomiju, pitanje njene makroekonomske stabilnosti čini se utoliko akutelnijim. Međuzavisnost pomenutu u naslovu otkrili smo ispitivanjem posljedica koje tokovi kapitala imaju na ekonomiju zemlje koja se analizira, sprovođenjem istraživanja kojim je dokazano da je deficit na tekućem računu platnog bilansa zemalja u razvoju (poput Crne Gore) neophodnost kroz koju je zemlja morala proći i sa čime se i danas suočava. Dalje smo, sa istim ciljem, ekonometrijskim modelom dali uvid u kratkoročne i dugoročne determinante deficita na tekućem računu platnog bilansa Crne Gore, što je, u ekonometrijskom smislu, po prvi put učinjeno za istraživanje ekonomije Crne Gore. Metodološkom analizom postavki teorijske koncepcije o blizanačkom deficitu, došlo se do važnih zaključaka u radu, među kojima je najznačajniji taj da je u slučaju crnogorske ekonomije, i pored istog pravca, ali i smjera kretanja promjena ovih deficita, zbog karakteristika njene privrede, nemoguće govoriti o uticaju jednog na drugi. Ipak, ista analiza pokazala je da postoji zajednički korijen, uzrok nastajanja oba deficita. U radu je temeljno teorijski analizirana, u ekonomskom svijetu dobro poznata, teorija o nemogućem trojstvu. Naučna inovativnost rada postignuta je adaptacijom pomenute teorije za ekonomske uslove eurizovane ekonomije, poput crnogorske. Ovo prilagođavanje, ukratko, učinjeno je eliminacijom one dileme koja je irelevantna za aktuelne crnogorske uslove (odlučivanje za nezavisnu monetarnu politiku nije realno moguće). Stoga, odstranjivanjem iz već poznatog modela odlučivanja objektivno nedostižnih makroekonomskih ciljeva u uslovima eurizacije, a dodavanjem cilja makroekonomske politike na koji kreatori makroekonomske politike u Crnoj Gori imaju uticaj – a to je targetiranje nivoa deficita na tekućem računu zemlje, adaptirana je postojeća trilema nemogućeg trojstva po mjeri crnogorskog makroekonomskog okruženja. Teorijskom dedukcijom i analizom dostupne literature, zaključeno je kako se eksterna neravnoteža mora manifestovati kroz jednu od dvije pojave: nestabilnost deviznog kursa ili postojanje deficita na tekućem računu. Imajući to na umu, potvrđena je jedna od četiri hipoteze iz ovog rada - da fiksni režim deviznog kursa u eurizovanoj ekonomiji, u kontekstu modifikovane teoreme o nemogućem trojstvu, neizbježno vodi visokom nivou deficita na tekućem računu za zemlju koja je u razvoju. Posljedično, zaključuje se da je, za zemlju poput Crne Gore, najveći izazov, a ujedno i ranjivost njene eurizovane i otvorene privrede, nedovoljan nivo konkurentnosti njene realne ekonomije, što za sobom ka posledicu izaziva perzistentan deficit na tekućem računu. Ključno istraživanje rada čini finalno ekonometrijsko ispitivanje posljedica koje otvorenost za tokove kapitala ima na ekonomiju zemlje. Ovo smo analizirali postavljanjem dva ekonometrijska modela, oba na crnogorskom primjeru. U prvom smo determinisali kratkoročne i dugoročne efekte tokova kapitala na rast bruto domaćeg proizvoda, dok smo drugim identifikovali vezu koja postoji između finansiranja i ekonomskog rasta – kratkoročni i dugoročni uticaj aktivnosti kreditiranja privatnog sektora na rast BDP-a. Na koncu kompleksnog istraživanja koje smo u radu sproveli, došli smo do određenih zaključaka koji potencijalno mogu poslužiti kao pomoć u razumijevanju aktuelnih trendova iz analiziranih oblasti crnogorske ekonomije, od potencijalnog značaja i za kreatore makroekonomske i fiskalne politike Crne Gore. Zaključili smo da postoji snažan uticaj tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost Crne Gore, kao i obrnuto, ali da isti mora biti posmatran kroz prizmu jedinstvenog ekonomskog okruženja zemlje. Kako sam naslov teze sugeriše, postoji dvosmjeran uticaj između makroekonomske stabilnosti i tokova kapitala. Ekonometrijskim modelima smo u samom radu dokazali prisustvo i pokazali elemente uticaja tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost. Takođe, smo objasnili da se ne smije zanemariti ni uticaj makroekonomske stabilnosti na tokove kapitala. Naime, ovaj uticaj je najbolje vidljiv u ekonomijama koje, popout crnogorske, tek otvaraju svoje kapije za međunarodne tokove kapitala poput stranih direktnih investicija. Logičan je zaključak da sa višim stepenom makroekonomske stabilnosti, rizik investicije u zemlju opada i, ceteris paribus, broj stranih direktnih investicija raste. Generalna preporuka rada, na samom kraju, sadržana je u dva zaključka, a sve u cilju postizanja što je moguće višeg stepena održivog ekonomskog rasta i makroekonomske stabilnosti. Sa jedne strane, preporučeno je kontinuirano otvaranje prema globalnim finansijskim tokovima, kojim je moguće i očekivano postizanje još većeg stepena makroekonomske stabilnosti. Međutim, sugeriše se uvažavanje jednog od značajnijih rezultata istraživanja, koji se odnosi na potrebu osnaživanja konkuretnosti realne ekonomije Crne Gore u odnosu na globalno okruženje. Bez aktivnosti sprovedenih u pravcu prevazilaženja slabosti crnogorske privrede, puko otvaranje ka globalnim finansijskim tokovima, ne može imati željeni rezultat na kratak, srednji, ali ni na dugi rok. Ključne riječi: državni deficit, deficit tekućeg računa, platni bilans, blizanački deficit, nemoguće trojstvo, eurizacija, rast BDP-a, tokovi kapitala, realna ekonomija, konkuretnost.U ovom radu, ispitana je međuzavisnost makroekonomske stabilnosti jedne zemlje i njene otvorenosti prema globalnim finansijskim tokovima. To je, na primjeru Crne Gore učinjeno prikupljanjem, prezentacijom i kritičkim osvrtom na dostupnu literaturu iz navedenih oblasti što ujedno čini teorijsku podlogu rada, ali i empirijskim potvrdama dobijenim iz ekonometrijskih modela koji su u radu postavljeni. Polazeći od činjenice da je Crna Gora unilateralno eurizovana ekonomija, mala i otvorena prema globalnom tržištu, te imajući u vidu ne tako davne finansijske potrese koje je svjetska ekonomija doživjela, a koji su se manifestovali u obliku kriza i posljedično prelili na crnogorsku ekonomiju, pitanje njene makroekonomske stabilnosti čini se utoliko akutelnijim. Međuzavisnost pomenutu u naslovu otkrili smo ispitivanjem posljedica koje tokovi kapitala imaju na ekonomiju zemlje koja se analizira, sprovođenjem istraživanja kojim je dokazano da je deficit na tekućem računu platnog bilansa zemalja u razvoju (poput Crne Gore) neophodnost kroz koju je zemlja morala proći i sa čime se i danas suočava. Dalje smo, sa istim ciljem, ekonometrijskim modelom dali uvid u kratkoročne i dugoročne determinante deficita na tekućem računu platnog bilansa Crne Gore, što je, u ekonometrijskom smislu, po prvi put učinjeno za istraživanje ekonomije Crne Gore. Metodološkom analizom postavki teorijske koncepcije o blizanačkom deficitu, došlo se do važnih zaključaka u radu, među kojima je najznačajniji taj da je u slučaju crnogorske ekonomije, i pored istog pravca, ali i smjera kretanja promjena ovih deficita, zbog karakteristika njene privrede, nemoguće govoriti o uticaju jednog na drugi. Ipak, ista analiza pokazala je da postoji zajednički korijen, uzrok nastajanja oba deficita. U radu je temeljno teorijski analizirana, u ekonomskom svijetu dobro poznata, teorija o nemogućem trojstvu. Naučna inovativnost rada postignuta je adaptacijom pomenute teorije za ekonomske uslove eurizovane ekonomije, poput crnogorske. Ovo prilagođavanje, ukratko, učinjeno je eliminacijom one dileme koja je irelevantna za aktuelne crnogorske uslove (odlučivanje za nezavisnu monetarnu politiku nije realno moguće). Stoga, odstranjivanjem iz već poznatog modela odlučivanja objektivno nedostižnih makroekonomskih ciljeva u uslovima eurizacije, a dodavanjem cilja makroekonomske politike na koji kreatori makroekonomske politike u Crnoj Gori imaju uticaj – a to je targetiranje nivoa deficita na tekućem računu zemlje, adaptirana je postojeća trilema nemogućeg trojstva po mjeri crnogorskog makroekonomskog okruženja. Teorijskom dedukcijom i analizom dostupne literature, zaključeno je kako se eksterna neravnoteža mora manifestovati kroz jednu od dvije pojave: nestabilnost deviznog kursa ili postojanje deficita na tekućem računu. Imajući to na umu, potvrđena je jedna od četiri hipoteze iz ovog rada - da fiksni režim deviznog kursa u eurizovanoj ekonomiji, u kontekstu modifikovane teoreme o nemogućem trojstvu, neizbježno vodi visokom nivou deficita na tekućem računu za zemlju koja je u razvoju. Posljedično, zaključuje se da je, za zemlju poput Crne Gore, najveći izazov, a ujedno i ranjivost njene eurizovane i otvorene privrede, nedovoljan nivo konkurentnosti njene realne ekonomije, što za sobom ka posledicu izaziva perzistentan deficit na tekućem računu. Ključno istraživanje rada čini finalno ekonometrijsko ispitivanje posljedica koje otvorenost za tokove kapitala ima na ekonomiju zemlje. Ovo smo analizirali postavljanjem dva ekonometrijska modela, oba na crnogorskom primjeru. U prvom smo determinisali kratkoročne i dugoročne efekte tokova kapitala na rast bruto domaćeg proizvoda, dok smo drugim identifikovali vezu koja postoji između finansiranja i ekonomskog rasta – kratkoročni i dugoročni uticaj aktivnosti kreditiranja privatnog sektora na rast BDP-a. Na koncu kompleksnog istraživanja koje smo u radu sproveli, došli smo do određenih zaključaka koji potencijalno mogu poslužiti kao pomoć u razumijevanju aktuelnih trendova iz analiziranih oblasti crnogorske ekonomije, od potencijalnog značaja i za kreatore makroekonomske i fiskalne politike Crne Gore. Zaključili smo da postoji snažan uticaj tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost Crne Gore, kao i obrnuto, ali da isti mora biti posmatran kroz prizmu jedinstvenog ekonomskog okruženja zemlje. Kako sam naslov teze sugeriše, postoji dvosmjeran uticaj između makroekonomske stabilnosti i tokova kapitala. Ekonometrijskim modelima smo u samom radu dokazali prisustvo i pokazali elemente uticaja tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost. Takođe, smo objasnili da se ne smije zanemariti ni uticaj makroekonomske stabilnosti na tokove kapitala. Naime, ovaj uticaj je najbolje vidljiv u ekonomijama koje, popout crnogorske, tek otvaraju svoje kapije za međunarodne tokove kapitala poput stranih direktnih investicija. Logičan je zaključak da sa višim stepenom makroekonomske stabilnosti, rizik investicije u zemlju opada i, ceteris paribus, broj stranih direktnih investicija raste. Generalna preporuka rada, na samom kraju, sadržana je u dva zaključka, a sve u cilju postizanja što je moguće višeg stepena održivog ekonomskog rasta i makroekonomske stabilnosti. Sa jedne strane, preporučeno je kontinuirano otvaranje prema globalnim finansijskim tokovima, kojim je moguće i očekivano postizanje još većeg stepena makroekonomske stabilnosti. Međutim, sugeriše se uvažavanje jednog od značajnijih rezultata istraživanja, koji se odnosi na potrebu osnaživanja konkuretnosti realne ekonomije Crne Gore u odnosu na globalno okruženje. Bez aktivnosti sprovedenih u pravcu prevazilaženja slabosti crnogorske privrede, puko otvaranje ka globalnim finansijskim tokovima, ne može imati željeni rezultat na kratak, srednji, ali ni na dugi rok. Ključne riječi: državni deficit, deficit tekućeg računa, platni bilans, blizanački deficit, nemoguće trojstvo, eurizacija, rast BDP-a, tokovi kapitala, realna ekonomija, konkuretnost.U ovom radu, ispitana je međuzavisnost makroekonomske stabilnosti jedne zemlje i njene otvorenosti prema globalnim finansijskim tokovima. To je, na primjeru Crne Gore učinjeno prikupljanjem, prezentacijom i kritičkim osvrtom na dostupnu literaturu iz navedenih oblasti što ujedno čini teorijsku podlogu rada, ali i empirijskim potvrdama dobijenim iz ekonometrijskih modela koji su u radu postavljeni. Polazeći od činjenice da je Crna Gora unilateralno eurizovana ekonomija, mala i otvorena prema globalnom tržištu, te imajući u vidu ne tako davne finansijske potrese koje je svjetska ekonomija doživjela, a koji su se manifestovali u obliku kriza i posljedično prelili na crnogorsku ekonomiju, pitanje njene makroekonomske stabilnosti čini se utoliko akutelnijim. Međuzavisnost pomenutu u naslovu otkrili smo ispitivanjem posljedica koje tokovi kapitala imaju na ekonomiju zemlje koja se analizira, sprovođenjem istraživanja kojim je dokazano da je deficit na tekućem računu platnog bilansa zemalja u razvoju (poput Crne Gore) neophodnost kroz koju je zemlja morala proći i sa čime se i danas suočava. Dalje smo, sa istim ciljem, ekonometrijskim modelom dali uvid u kratkoročne i dugoročne determinante deficita na tekućem računu platnog bilansa Crne Gore, što je, u ekonometrijskom smislu, po prvi put učinjeno za istraživanje ekonomije Crne Gore. Metodološkom analizom postavki teorijske koncepcije o blizanačkom deficitu, došlo se do važnih zaključaka u radu, među kojima je najznačajniji taj da je u slučaju crnogorske ekonomije, i pored istog pravca, ali i smjera kretanja promjena ovih deficita, zbog karakteristika njene privrede, nemoguće govoriti o uticaju jednog na drugi. Ipak, ista analiza pokazala je da postoji zajednički korijen, uzrok nastajanja oba deficita. U radu je temeljno teorijski analizirana, u ekonomskom svijetu dobro poznata, teorija o nemogućem trojstvu. Naučna inovativnost rada postignuta je adaptacijom pomenute teorije za ekonomske uslove eurizovane ekonomije, poput crnogorske. Ovo prilagođavanje, ukratko, učinjeno je eliminacijom one dileme koja je irelevantna za aktuelne crnogorske uslove (odlučivanje za nezavisnu monetarnu politiku nije realno moguće). Stoga, odstranjivanjem iz već poznatog modela odlučivanja objektivno nedostižnih makroekonomskih ciljeva u uslovima eurizacije, a dodavanjem cilja makroekonomske politike na koji kreatori makroekonomske politike u Crnoj Gori imaju uticaj – a to je targetiranje nivoa deficita na tekućem računu zemlje, adaptirana je postojeća trilema nemogućeg trojstva po mjeri crnogorskog makroekonomskog okruženja. Teorijskom dedukcijom i analizom dostupne literature, zaključeno je kako se eksterna neravnoteža mora manifestovati kroz jednu od dvije pojave: nestabilnost deviznog kursa ili postojanje deficita na tekućem računu. Imajući to na umu, potvrđena je jedna od četiri hipoteze iz ovog rada - da fiksni režim deviznog kursa u eurizovanoj ekonomiji, u kontekstu modifikovane teoreme o nemogućem trojstvu, neizbježno vodi visokom nivou deficita na tekućem računu za zemlju koja je u razvoju. Posljedično, zaključuje se da je, za zemlju poput Crne Gore, najveći izazov, a ujedno i ranjivost njene eurizovane i otvorene privrede, nedovoljan nivo konkurentnosti njene realne ekonomije, što za sobom ka posledicu izaziva perzistentan deficit na tekućem računu. Ključno istraživanje rada čini finalno ekonometrijsko ispitivanje posljedica koje otvorenost za tokove kapitala ima na ekonomiju zemlje. Ovo smo analizirali postavljanjem dva ekonometrijska modela, oba na crnogorskom primjeru. U prvom smo determinisali kratkoročne i dugoročne efekte tokova kapitala na rast bruto domaćeg proizvoda, dok smo drugim identifikovali vezu koja postoji između finansiranja i ekonomskog rasta – kratkoročni i dugoročni uticaj aktivnosti kreditiranja privatnog sektora na rast BDP-a. Na koncu kompleksnog istraživanja koje smo u radu sproveli, došli smo do određenih zaključaka koji potencijalno mogu poslužiti kao pomoć u razumijevanju aktuelnih trendova iz analiziranih oblasti crnogorske ekonomije, od potencijalnog značaja i za kreatore makroekonomske i fiskalne politike Crne Gore. Zaključili smo da postoji snažan uticaj tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost Crne Gore, kao i obrnuto, ali da isti mora biti posmatran kroz prizmu jedinstvenog ekonomskog okruženja zemlje. Kako sam naslov teze sugeriše, postoji dvosmjeran uticaj između makroekonomske stabilnosti i tokova kapitala. Ekonometrijskim modelima smo u samom radu dokazali prisustvo i pokazali elemente uticaja tokova kapitala na makroekonomsku stabilnost. Takođe, smo objasnili da se ne smije zanemariti ni uticaj makroekonomske stabilnosti na tokove kapitala. Naime, ovaj uticaj je najbolje vidljiv u ekonomijama koje, popout crnogorske, tek otvaraju svoje kapije za međunarodne tokove kapitala poput stranih direktnih investicija. Logičan je zaključak da sa višim stepenom makroekonomske stabilnosti, rizik investicije u zemlju opada i, ceteris paribus, broj stranih direktnih investicija raste. Generalna preporuka rada, na samom kraju, sadržana je u dva zaključka, a sve u cilju postizanja što je moguće višeg stepena održivog ekonomskog rasta i makroekonomske stabilnosti. Sa jedne strane, preporučeno je kontinuirano otvaranje prema globalnim finansijskim tokovima, kojim je moguće i očekivano postizanje još većeg stepena makroekonomske stabilnosti. Međutim, sugeriše se uvažavanje jednog od značajnijih rezultata istraživanja, koji se odnosi na potrebu osnaživanja konkuretnosti realne ekonomije Crne Gore u odnosu na globalno okruženje. Bez aktivnosti sprovedenih u pravcu prevazilaženja slabosti crnogorske privrede, puko otvaranje ka globalnim finansijskim tokovima, ne može imati željeni rezultat na kratak, srednji, ali ni na dugi rok. Ključne riječi: državni deficit, deficit tekućeg računa, platni bilans, blizanački deficit, nemoguće trojstvo, eurizacija, rast BDP-a, tokovi kapitala, realna ekonomija, konkuretnost.