Uticaj fiskalne politike na budžetsku, spoljnu i cenovnu ravnotežu u Republici Srbiji

Abstract

U disertaciji se analizira uticaj fiskalne politike na budžetsku, spoljnu i cenovnu ravnotežu u Republici Srbiji nakon 2000. godine. Rezultati iz I poglavlja teze upućuju na neodrživost fiskalne pozicije Republike Srbije u analiziranom periodu, pri čemu je globalna finansijska kriza, zajedno sa izbornim političkim ciklusom, delovala u pravcu produbljivanja fiskalne neravnoteže, dok su aranžmani sa MMF-om delovali u pravcu stabilizacije javnih finansija Republike Srbije. Budžetska neravnoteža nakon 2000. godine je formirana kao posledica nesinhronizovanih diskrecionih mera na obe strane budžeta, što je u skladu sa hipotezom o institucionalnoj separaciji. Određeni empirijski dokazi iz II poglavlja, međutim, ukazuju da se putem kontrole javnih prihoda može uticati na dinamiku diskrecionih primarnih javnih rashoda, što je u skladu sa Fridmanovom oporezuj-troši hipotezom. Rezultati iz II poglavlja, takođe, odbacuju hipotezu o Rikardijanskoj ekvivalenciji, i upućuju da je neto efekat pozitivnih fiskalnih inovacija povezan sa: 1) aprecijacijom realnog i nominalnog efektivnog deviznog kursa; 2) smanjenjem privatne štednje domaćinstava; i 3) rastom bruto investicija. Opisani transmisioni mehanizmi deluju, zatim, u pravcu pogoršanja spoljnotrgovinske pozicije Republike Srbije. Konačno, rezultati iz III poglavlja teze pokazuju da fiskalna reakcija javnog duga na rast u primarnom fiskalnom bilansu postaje statistički značajna, u proseku, tek dve godine od početka sprovođenja programa fiskalne konsolidacije, što je u skladu sa teorijskim postavkama rikardijanskog, tj., monetarno-dominantnog, režima formiranja cena. Pojava statistički značajne negativne autokorelacije u stohastičkim procesima za primarni i strukturni primarni fiskalni bilans nakon isteka perioda od 3 godine upućuje, međutim, na potencijalnu relevantnost nerikardijanskog, tj., fiskalno-dominantnog, režima formiranja cena u slučaju Republike Srbije nakon 2000. godine.

This thesis explores the impact of fiscal policy on budgetary, external and price equilibria in the Republic of Serbia after the year 2000. The results from the I thesis chapter point to unsustainable fiscal practices, with a particular emphasis on the destabilising effects of the Great Recession and the electoral political cycle, and the stabilising effects of the “stand-by” arrangements with the IMF. Budgetary disequilibrium in Serbia emerged as a consequence of ad-hoc discretionary measures on both sides of the budget, which is in accordance with the institutional separation hypothesis between government revenues and expenditures. Certain econometric estimates from the II thesis chapter, however, imply how policy makers can curtail primary government expenditures via government revenues control, giving support to Friedman’s tax-spend hypothesis. Other results from the II thesis chapter, which are concerned with the impact of fiscal policy on external equilibrium, reject the Ricardian equivalence hypothesis, and show how the net effect of unanticipated positive budgetary changes is connected with: 1) real and nominal exchange rate appreciation; 2) lower private saving; 3) higher gross fixed capital formation. Aforementioned transmission mechanisms lead, consequently, to the contraction of net exports. Finally, the III thesis chapter shows how fiscal reaction of public debt to an increase in primary fiscal balance becomes statistically significant, on average, after 2 years of fiscal consolidation, an empirical result consistent with the Ricardian, i.e., monetary-dominant, price formation regime. The occurrence of statistically significant negative autocorrelation in the stochastic processes for primary fiscal balance and structural primary fiscal balance after a 3 year period points, however, to potential relevance of nonricardian, i.e., fiscally dominant, price formation regime in the Republic of Serbia after the year 2000.