Ispitivanje faktora koji utiču na znanje, stavove i ponašanje žena u odnosu na rano otkrivanje raka dojke

Abstract

Utvrditi faktore koji, bilo kao motivacioni činioci ili kao prepreka, utiču na ponašanje žena u odnosu na rano otkrivanje raka dojke kao i njihove promene tokom vremena. Metoda istraživanja. Studija znanja, stavova i ponašanja (KAP studiju) u odnosu na rak dojke sprovodena je 2009. i 2016. godine u Institutu za onkologiju i radiologiju Srbije među ženama starosti 40-69 godina iz Beograda koje su došle na preventivni pregled dojki. Ispitanice su popunile upitnik sa pitanjima o razlozima i preprekama za odlaske na preglede dojki, pitanjima kojima se procenjuju znanje i stavovi žena o faktorima rizika, ličnom riziku, simptomima, pregledima, lečenju i izvorima informacija o raku dojke kao i pitanjima o ponašanju u odnosu na preglede dojki. Rezultati. U istraživanje je uključeno 478 žena u 2009. i 431 žena u 2016. godini. Udeo žena koje su imale bar jedan mamografski pregled se značajno povećao (sa 30,1% na 58,6%, p=0,000) ali uz skromnije povećanje broja žena sa redovnim pregledima. Kao razloge odlaska na pregled ispitanice u 2009. godini najčšće navode brigu o zdravlju, savet prijatelja, uticaj medija i rak u porodici; u 2016. godini, na prvom mestu je savet ginekologa. Najščešće navođeni razlozi neodlaska na preglede su odsustvo tegoba od strane dojki i nepostojanje raka u porodici. U posmatranom periodu, došlo je do značajnih promena u znanju i stavovima o tome koji je najznačajniji pregled za otkrivanje raka dojke, šta je mamografija i kada treba započeti redovne preglede, prepoznavanju simptoma raka dojke, uspešnosti lečenja raka dojke, proceni sopstvenog znanja i željom za više informacija o raku dojke. Došlo je i do značajne promene broju žena koje su razgovarale o raku dojke sa obolelom osobom ili lekarem, kao i žena koje rade samopregled dojki. VI Od ispitivanih znanja i stavova, u multivarijantnoj analizi kao značajni nezavisni faktori u odnosu na redovne mamografske preglede izdvojili su se procena sopstvenog rizika za rak dojke, rak dojke u porodici, znanje o mamografiji i razgovor sa ginekologom...

The aims of the study were to assess motivation and barrier factors influencing participation of women in opportunistic breast cancer screening in Belgrade, Serbia and to detect changes in these factors over time Methods. A study of knowledge, attitudes and practice (KAP study) cross has been carried out at the Institute for Oncology and Radiology of Serbia in 2009 and 2016 respectively among women aged 40 to 69 from Belgrade who came for opportunistic breast cancer screening. The data on breast exams practices, screening motivators and barriers, knowlegde and attitudes and sources of information on breast cancer were collected by self-administered questionnaire. Results. The questionnaire was completed by 478 women in 2009 and 453 in 2016, with increase in women reporting everhaving a mammogram (from 30.1% to 58.6%, p=0.000) but with modest icrease in number of women with regular exams. In 2009, the most frequent motivating factors were health maintenance, friend’s advice, media, cancer in the family or fear of breast cancer; in 2016, advice from gynecologist was the leading reason for going to breast exam. The most frequent reasons for not going to exams regularly were absence of breast problems and no family breast cancer. Over time, signifacant changes occurred in knowledge and attitudes on breast exams, the role and recommendations for mammography, breast cancer symptoms, treatment results, perception of risk, interest in more information on breast cancer, talking about breast cancer with patients or doctors, and breast selfexam practice. VIII In the multivariate analysis, significant independent factors for regular mammmography were perception of breast cancer risk, breast cancer in family, knowlegde in mammography and talking to the gynaecologist...