Uticaj agroekoloških uslova južnog Banata i Pomoravlja na morfološke osobine, prinos herbe i kvalitet cvetova primorskog smilja (Helichrysum italicum (Roth) G. Don)

Abstract

U periodu 2016-2017. godine postavljeni su poljski ogledi i izvedena ispitivanja uticaja agroekoloških uslova južnog Banata i Pomoravlja na morfološke osobine, prinos herbe i kvalitet etarskog ulja dobijenog detilacijom sveže biomase primorskog smilja. Poljski ogledi su izvedeni na dva lokaliteta Kačarevo (opština Pančevo) i Lešje (opština Paraćin) po metodi randomiranog rasporeda. Smilje je gajeno na dva tipa zemljišta (černozem i gajnjača) i u dve, meteorološki veoma različite godine. Primenom standardne tehnologije proizvodnje (obrada zemljišta, dopunska ishrana biljaka, proizvodnja rasada u plasteniku, priprema površine i rasađivanje tokom maja i mere nege prema potrebi), na oba lokaliteta proučavana su variranja morfoloških i produktivnih osobina, odnosno sadržaja etarskog ulja pod uticajem promenljivih meteoroloških i zemljišnih uslova ova dva lokaliteta. Urađene su laboratorijske analize agrohemijskih i fizičkih osobina zemljišta i analizirani meteorološki činioci (toplotni uslovi i raspored i količine padavina), koji imaju najveći uticaj na rastenje i razviće biljaka italijanskog smilja pre postavljanja ogleda. Procena tolerantnosti na mrazeve i intenzitet bokorenja određeni su fenološkim osmatrnjima u drugoj godini tokom aprila, a merenja pokazatelja morfoloških osobina izvođena su po fazama rastenja biljaka. Pokazatelji produktivnosti biomase (herbe) po biljci i žetveni indeks izračunati su posle ručne berbe i prosušivanja herbe u suvoj i zatamnjenoj prostotriji. Sadržaj etarskog ulja urađen je destilacijom sveže herbe u akreditovanim laboratorijama u Bavaništu i u Institutu za javno zdravlje u Nišu, odnosno u Centru za higijenu i humanu ekologiju. Dobijeni početni rezultati potvrdili su da se italijansko smilje može uspešno gajiti i u kontinentalnim predelima, u ovom slučaju u brdskom podrčju Centralne Srbije, kao i u ravničarskim predelima Vojvodine.