Solidarnost dužnika u obligacionim odnosima

Abstract

Kada u jednom obligacionom odnosu na poverilačkoj ili dužničkoj strani ima više subjekata, tada njihovi pravni odnosi mogu biti regulisani po načelu podeljenog dugovinskog odnosa (svako za svoj deo potraživanja odnosno dugovanja) ili po načelu solidarnosti (jedan za sve i svi za jednog). Prema tome, obligacija sa više subjekata preduslov je svake solidarnosti. Predmet ove disertacije čini solidarnost dužnika (pasivna solidarnost) koja je u poređenju sa aktivnom solidarnošću daleko značajnija, kako sa stanovišta prakse, tako i sa stanovišta zakonodavstva i pravne nauke. Mnoge kodifikacije komparativnog građanskog prava, posebno evropske pravne kulture, poverilačkoj solidarnosti posvećuju daleko manji prostor u odnosu na solidarnost dužnika. Razlog tome, pre svega, leži u činjenici, da je solidarnost dužnika jedno od značajnih sredstava ličnog obezbeđenja izvršenja dugovane prestacije. Tekst ove doktorske disertacije pod naslovom “Solidarnost dužnika u obligacionim odnosima”, posle uvodnih obeležja, izložen je u šest celina (poglavlja), i unutar svake od njih obuhvaćena su srodna pitanja u vidu pojedinih odseka. Tekst disertacije iznosi preko tri stotine stranica sa oko sedam stotina fusnota, posebno zakonskih izvora, obimne literature i sudske prakse u oblasti solidarnih dužnika. Tehnika pisanja je prilagođena uputstvu Univerziteta u Beogradu o načinu, obliku i sadržaju doktorske disertacije. Prva glava disertacije posvećena je istorijskom razvoju solidarnih obligacija, počev od antičkog i naročito rimskog prava, pa preko srednjovekovne evolucije, sve do savremenih kodifikacija građanskog prava u krugu evropske familije prava gde su izložena rešenja solidarnih obligacija u više od dvadeset pravnih sistema. Posle ovog istorijskog razvoja solidarnih obligacija, naučno su obrađena pitanja koja se odnose na široko polje primene ovih obligacija kao što je njihovo prisustvo u materiji ugovorne i deliktne odgovornosti, imovinskih odnosa u porodičnom pravu, stvarnom pravu (naročito kod svojinskih zajednica), a zatim u privrednom pravu (ortačko društvo, komanditno društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću, akcionarsko društvo). Pored toga, na ovom mestu su analizirana izvesna pitanja koja su značajna za solidarnost dužnika: deljive i nedeljive obligacije, novčane i nenovčane obligacije, obligacije intuitu personae, neutužive (naturalne) obligacije. Na ovom mestu su obrađene i kumulativne, alternativne i fakultativne obligacije i njinova primena u kontekstu solidarnosti dužnika.

When there are several subjects in an obligatory relation on the creditor’s or debtor’s side, their legal relations can be regulated based on the principle of divided debt relationship (to each of them belongs his part of the claim, i.e. of the debt), or on the principle of solidarity (one for all and all for one). Therefore, an obligation with several subjects is a prerequisite for any solidarity. The subject of this doctoral dissertation is the solidarity of debtors (passive solidarity), which, compared to active solidarity, is far more significant from the point of view of practice, as well as from the point of view of legislation and jurisprudence. Many codifications of comparative civil law, especially in the European legal culture, devote far smaller attention to the solidarity of creditors compared to the solidarity of debtors. The reason for this lies, above all, in the fact that the solidarity of debtors constitutes one of the more significant means of personal security for the execution of the owed debt. After some introductory remarks, the text of this PhD thesis, entitled "Solidary Liability of Debtors in Obligations", has been exposed in six units (chapters), each of them covering related questions in the form of particular sections. The text of the thesis has more than three hundred pages with about seven hundred footnotes, especially from legal sources, an extensive literature and jurisprudence in the field of solidary debtors. The writing technique is adapted to the instructions of the University of Belgrade about the writing style, the form and the contents of a PhD thesis. The first chapter of the thesis is devoted to the historical development of solidary obligations, starting from the antique and, especially, the Roman law, through medieval evolution, up to the contemporary civil law codifications in the circle of the European law family, exposing solutions of solidary obligations in more than twenty legal systems. After this overview of the historical development of solidary obligations, questions related to the wide application scope of these obligations have been dealt with scientifically, such as their presence in the matter of contractual and delinquent responsibility, property relations in family law, the Real Estate law (especially in the case of community ownerships), and in the commercial law (partnership, limited partnership, limited liability company, joint-stock company). In addition, some issues, important for the solidarity of debtors, have been analyzed vi here: divisible and indivisible obligations, monetary and non-monetary obligations, obligations intuitu personae, obligations which cannot be enforced in a court of justice (natural obligations). Cumulative, alternative and facultative obligations and their application in the context of the solidarity of debtors have also been elaborated in this part.