Uticaj menadžmenta ukupnog kvaliteta na performanse poslovanja preduzeća

Abstract

Menadžment ukupnog kvaliteta predstavlja savremenu paradigmu upravljanja kvalitetom koju karakteriše holistički pristup kvalitetu i težnja za njegovim kontinuiranim unapređenjem. Ova doktorska disertacija se na sveobuhvatan način bavi analizom koncepta menadžmenta ukupnog kvaliteta i njegovog uticaja na performanse poslovanja preduzeća nastojeći da upotpuni dosadašnje studije zaključcima proisteklim iz empirijskog istraživanja sprovedenog u Republici Srbiji. Polazište istraživanja je da je savremena organizacija vođena strategijom, kao i da menadžment ukupnog kvaliteta predstavlja podsistem strategijskog menadžmenta, čiji je glavni rezultat strategija. U fokusu strategije je konkurentska prednost koja za rezultat ima superiorne performanse poslovanja i, posledično, stvaranje vrednosti za kupce i vlasnike preduzeća. Osnovni cilj istraživanja je sagledavanje uticaja implementacije menadžmenta ukupnog kvaliteta na performanse poslovanja preduzeća. Opsežna analiza domaće i strane literature omogućila je koncipiranje istraživačkog modela koji je testiran i primenjen u praksi. Definisane istraživačke hipoteze su testirane na uzorku od 141 preduzeća koja poseduju sertifikat usaglašenosti sistema menadžmenta kvaliteta sa zahtevima standarda ISO 9001. Rezultati istraživanja pokazuju da postoji doprinos menadžmenta ukupnog kvaliteta unapređenju poslovnih performansi, s tim da se taj doprinos po intenzitetu razlikuje u zavisnosti od vrste performansi i korišćenih merila. Usaglašavanje sistema menadžmenta kvaliteta sa zahtevima standarda ISO 9001, koji se baziraju na principima filozofije menadžmenta ukupnog kvaliteta, pozitivno utiče na operativne i tržišne performanse poslovanja preduzeća, s tim da je intenzitet uticaja uslovljen veličinom preduzeća i vrstom industrije. Uticaj sertifikacije na finansijske performanse nije dokazan, što je u suprotnosti sa percepcijom anketiranih menadžera. Preduzeća koja su sistem menadžmenta kvaliteta usaglasila sa zahtevima standarda ISO 9001 iz težnje da unaprede kvalitet poslovanja pokazuju viši nivo implementacije menadžmenta ukupnog kvaliteta i ostvaruju veću korist od sertifikacije za razliku od preduzeća koja su motivisana prvenstveno marketinškim interesima i pritiskom tržišta.

Total quality management is a contemporary quality management paradigm characterised by a holistic approach to quality and a pursuit for its continual improvement. This doctoral thesis deals comprehensively with the analysis of the total quality management concept and its impact on the companies’ business performance, contributing to the up-to-date research with its conclusions resulting from the empirical research carried out in the Republic of Serbia. The research is based on the premise that a contemporary organisation is a strategy-focused entity whilst total quality management is viewed as a strategic management subsystem with strategy being its main result. Competitive advantage is in the focus of strategy, which results in superior business performance and, consequently, creates value for customers and business owners alike. The main objective of the research is assessing the extent to which adequate implementation of total quality management affects companies’ business performance. The extensive analysis of the literature published both in Serbia and abroad made it possible to develop a research model that was tested and applied in practice. The defined research hypotheses were tested on a sample of 141 companies awarded ISO 9001 quality management system certifications. The research results reveal that there is a positive impact of total quality management on business performance, but the intensity of this impact varies depending on the type of performance and the used measurements. The harmonisation of the quality management system with the ISO 9001 standard requirements, based on the principles of total quality management philosophy, positively influences companies’ operational and market performances, with the impact intensity being dependent upon the size of company and industry. The impact of certification on financial performance was not confirmed, which is contrary to the perception of the surveyed managers. Compared to the companies motivated primarily by marketing interests and market pressure, those that have complied their quality management system with the ISO 9001 requirements in order to improve the quality of business show a higher level of implementation of the total quality management and gain a greater benefit from certification.