Učestalost i faktori rizika za infekciju Toxoplasma gondii u populaciji dobrovoljnih davalaca krvi i trudnica

Abstract

Toksoplazmoza je jedno od najrasprostranjenijih parazitskih oboljenja koje izaziva obligatno intracelularna protozoa Toxoplasma gondii. Procenjuje se da je trećina čovečanstva inficirana ovim parazitom. Kod imunokompetentnih osoba infekcija je uglavnom asimptomatska ili protiče uz blagu kliničku sliku, ali kod fetusa i imunokompromitovanih osoba infekcija može imati teži klinički tok i može dovesti i do smrtnog ishoda. U složenom životnom ciklusu T. gondii učestvuje stalni domaćin, životinja iz porodice Felidae, i prelazni domaćin koji može biti bilo koja toplokrvna životinja, ali i čovek. Mačka, u kojoj se odvija seksualna faza razmnožavanja, izbacuje oociste parazita putem fecesa u spoljašnju sredinu koju tako kontaminira. Čovek se najčešće zarazi ingestijom zrelih oocista sa voća/povrća koje raste nisko pri zemlji, u kontaminiranoj vodi ili preko kontaminiranih ruku, kao i ingestijom tkivnih cista u nedovoljno termički obrađenom ili sirovom mesu. Značajan put prenosa infekcije je vertikalna transmisija sa majke na plod kada nastaje kongenitalna infekcija. Takođe, transplantacija solidnih organa ili matičnih ćelija hematopoeze može biti put prenosa infekcije T. gondii kod imunokompromitovanih pacijenata. Prenos vijabilnih parazita putem transfuzije krvi takođe je moguć, ali je često zanemaren i nedovoljno dokumentovan. Stoga je cilj ovog istraživanja bio određivanje prevalencije toksoplazmoze u opštoj, zdravoj populaciji (populaciji davalaca krvi) i populaciji trudnica sa sagledavanjem faktora rizika za nastanak toksoplazmoze, sa posebnim osvrtom na one koje je moguće modifikovati. Materijal i metode: Istraživanje je dizajnirano kao hibridno istraživanje koje su činile dve studije prevalencije. Prvim istraživanjem bilo je obuhvaćeno 1095 konsekutivno odabranih dobrovoljnih davalaca krvi, oba pola, uzrasta od 18 do 65 godina iz Beograda, koji su u u periodu od decembra 2017. do jula 2018. godine donirali krv u Institutu za transfuziju krvi Srbije. Drugom studijom preseka u okviru ovog istraživanja obuhvaćeno je 300 trudnica iz Beograda koje su dolazile u Institut za transfuziju krvi Srbije u periodu od novembra 2018. godine do februara 2019. godine zbog rutinskog ispitivanja krvne grupe i Rh faktora pre porođaja. Uzorkovanje krvi i epidemiološki intervju ispitanika sproveden je u Institutu za transfuziju krvi Srbije, a celokupno istraživanje sprovedeno je u Nacionalnoj referentnoj laboratoriji za toksoplazmozu. Ispitanike su intervjuisali lekari korišćenjem epidemiološkog upitnika (demografske karakteristike, stil života i ishrane, lična i ginekološka anamneza) posebno dizajniranog za ovaj tip studije u cilju otkrivanja potencijalnih faktora rizika za infekciju T. gondii. Serološki skrining na prisustvo specifičnih IgG antitela podrazumevao je primenu HSDA testa (eng. high sensitivity direct agglutination assay). Uzorci koji su bili pozitivni u HSDA testu su dalje ispitivani enzimskim imunotestom za određivanje specifičnih IgG antitela u automatizovanom mini VIDAS aparatu. Status infekcije T. gondii procenjivao se kod onih ispitanika kod kojih su specifična IgG antitela detektovana u koncentraciji ≥ 8 IU/ml, određivanjem njihovog aviditeta primenom enzimskog imunotesta za određivanje aviditeta IgG antitela specifičnih za T. gondii (VIDAS® Toxo IgG avidity TXGA, Biomerieux, Francuska). Kod ispitanika sa specifičnim IgG antitelima niskog ili graničnog aviditeta određivana su i specifična IgM antitela enzimskim imunotestom (VIDAS® Toxo IgM, TXM, Biomerieux, Francuska), sa ciljem da se potvdi/isključi primarna infekcija. Rezultati: Prevalencija infekcije T. gondii u populaciji davalaca krvi iznosi 20,5%, odnosno 16,5% u ukupnoj populaciji žena (trudnice i negravidne žene, davaoci krvi) i 12,7% u populaciji trudnica. Multivarijantnom regresionom analizom potvrđeno je da su uzrast ispitanika, opština stanovanja kao i kontakt sa zemljom nezavisni prediktori infekcije u populaciji davalaca krvi...

Toxoplasmosis is one of the most widespread parasitic diseases caused by an obligate intracellular protozoan Toxoplasma gondii. It is estimated that one third of human population is infected with this parasite. In immunocompetent people, the infection is mostly asymptomatic or is presented with flu-like symptoms, but in fetus and immunocompromised host, clinical manifestations are generally more severe and even life-threatening. The complex life cycle of T. gondii involves a definitive host, animal from the Felidae family, and an intermediate host that can be any warm-blooded animal, as well as humans. Sexual reproduction occurs only in intestines of a cat and infected cat excretes the oocysts of the parasite via faeces into the environment. Humans are usually infected by ingestion of mature oocysts by contaminated fruits/vegetables, contaminated water, or contaminated hands, as well as by ingestion of tissue cysts in undercooked or raw meat. An important route of infection is vertical transmission of parasites from acutely infected mother to fetus, resulting in congenital toxoplasmosis. Also, toxoplasmosis may evolve as an opportunistic infection in immunocompromised patients after transplantation of solid organs or hematopoietic stem cells. Transmission of viable parasites via blood transfusion is also possible, but is often overlooked and insufficiently documented. Therefore, the aim of the research was to determine the prevalence of toxoplasmosis and risk factors in the general, healthy population (population of blood donors) and in the population of pregnant women, in order to identify risk factors for toxoplasmosis, with special reference to those that can be modified. Material and methods: The research was designed as a hybrid study consisting of two cross-sectional studies. The first study included 1095 consecutively selected voluntary blood donors, of both sexes, aged 18 to 65 from Belgrade, who donated blood to the Blood Transfusion Institute of Serbia in the period from December 2017 to July 2018. The second cross-sectional study included 300 pregnant women from Belgrade who came to the Institute for Blood Transfusion of Serbia in the period from November 2018 to February 2019 for routine testing of blood group and Rh factor before delivery. Blood sampling and epidemiological interview of the subjects was conducted at the Institute for Blood Transfusion of Serbia, and the entire research was conducted at the National Reference Laboratory for Toxoplasmosis. Subjects were interviewed by physicians using an epidemiological questionnaire (demographic characteristics, lifestyle data, medical and gynecological history) specially designed for this type of study in order to detect potential risk factors for T. gondii infection. Serological screening for the presence of specific IgG antibodies was performed by in-house high sensitivity direct agglutination assay (HSDA). The samples that were positive in the HSDA test were further examined by enzyme immunoassay for the determination of specific IgG antibodies in an automated mini VIDAS. All samples with specific IgG ≥ 8 IU/mL were further examined for their avidity (VIDAS® Toxo IgG avidity TXGA, Biomerieux, France). In subjects with low or borderline specific IgG avidity, specific IgM antibodies were also determined by enzyme immunoassay (VIDAS® Toxo IgM, TXM, Biomerieux, France), with the aim of confirming/excluding primary infection. Results: The prevalence of T. gondii infection in the population of blood donors is 20.5%, 16.5% in the population of women (pregnant and non-pregnant women) and 12.7% in the population of pregnant women. Multivariate regression analysis confirmed that the age, suburban living and contact with the soil are independent risk factors of infection in the population of blood donors...