Razvoj i testiranje metode za kvantifikovanu procenu spastičnosti

Abstract

Spasticitet ili stanje ukrućenosti mišića je motorni poremećaj koji prati bolest ili povredu centralnog nervnog sistema. Pojačan mišićni tonus i povećani tetivni refleksi su jedna od glavnih karakteristika spasticiteta. Spasticitet smanjuje preciznost voljnih pokreta, ograničava opseg pokreta, doprinosi zamoru i značajno smanjuje kvalitet života. Kontrolisani umereni spasticitet je povoljan jer mišići koji se aktiviraju smanjuju verovatnoću sekundarnih posledica paralize. Kao metoda za kvantifikaciju spasticiteta sa analizom kretanja potkolenice u vertikalnoj ravni uveden je pendulum test i set parametara koji se koriste u proceni spasticiteta. U ovoj tezi su istražene mogućnosti smanjenja spasticiteta kod pacijenata posle povrede kičmene moždine i cerebralne paralize. Istraživanje je doprinelo unapređenju instrumentacije i obrade rezultata pri pendulum testu. U tezi su prikazani: 1) novi instrument za snimanje kinematike i sistem za merenje aktivnosti mišića čiji se spasticitet procenjuje, 2) metoda procene spasticiteta na osnovu obrade slike, 3) modeli fizičkog klatna koji uključuju momente generisane pasivnim i aktivnim otporom spastičnih mišića, 4) tri nove mere spasticiteta (pendulum test (PT) skor, Spasticity Score (SPAS) i Smeasure). Osnovni naučni doprinos istraživanja jeste uvođenje novih objektivnih, kvantitativnih mera nezavisnih od subjektivnog osećaja, razumevanje spastičnosti na osnovu pendulum testa, kao i određivanje tipa spasticiteta. Detaljnom analizom rezultata merenja na pacijentima je pokazano da su nove mere spasticiteta (PT skor i SPAS) korelisane sa modifikovanom Ašvort skalom koja se često koristi u literaturi i praksi kao indikator intenziteta spasticiteta. PT skor i SPAS daju detaljniju gradaciju u odnosu na Ašvort skalu koja ima samo šest nivoa.

Spasticity or a condition of muscle stiffness is a motor disorder that accompanies a disease or injury to the central nervous system. Increased muscle tone and tendon reflexes are the main characteristics of spasticity. It reduces the precision of voluntary movements, limits the range of motion, contributes to fatigue and reduces the quality of life. Controlled spasticity is beneficial because it reduces the secondary consequences of paralysis. Pendulum test with a set of parameters is introduced as a method for quantifying spasticity by analyzing the movement of the lower leg in the vertical plane. In this thesis, the possibilities of reducing spasticity in patients after spinal cord injury and cerebral palsy were investigated. The research contributed to the improvement of instrumentation and processing of results in the pendulum test. The thesis presents: 1) a new instrument for recording kinematics and a system for measuring muscle activity whose spasticity is assessed, 2) a method of assessing spasticity based on image processing, 3) physical pendulum models that include moments generated by passive and active resistance of spastic muscles, 4 ) three new measures of spasticity (pendulum test (PT) score, Spasticity Score (SPAS) and Smeasure). The main contribution are new mathematically quantified measures of spasticity, that are independent of the subjective feeling. We introduced a methodology how to define the type of spasticity and understand spasticity using pendulum test. New measures of spasticity (PT score and SPAS) are correlated with modified Ashworth scale, which is often used in literature and practice as an indicator of spasticity intensity. The PT score and SPAS give a more detailed gradation compared to the Ashworth scale which has only six levels.