Pojam, punovažnost i izvršenje predugovora

Abstract

Sažetak: Rad obrađuje institut predugovora kao pravni posao koji prethodi zaključenju redovnog, odnosno glavnog ugovora. Osnova rada je pozitivnopravno rešenje predugovora iz čl. 45 Zakona o obligacionim odnosima. Analiza se međutim proširuje do okvira predugovora kao instituta iz opšteg dela ugovornog prava. Na tom terenu autor teži ka definisanju teorijskog pojma predugovora. Komparativna rešenja kontinentalno-pravnih tradicija, odnosno nemačko, francusko, švajcarsko, austrijsko i italijansko pravo, predstavljaju pritom dragocenu građu za teorijsko koncipiranje pojma predugovora u srpskom pravu. Obrada pozitivnopravnog rešenja predugovora je do određene tačke analitička, a potom se nadovezuju de lege ferenda stavovi autora. Krajnji je cilj da u predvečerje donošenja srpske građanskopravne kodifikacije takvi stavovi pomognu srpskom zakonodavcu pri uređenju obligacionopravnih odnosa koji prethode (glavnom) ugovoru. Autor u tekstu razvija dva pojma predugovora, odnosno uži pojam, za koji vezuje predugovor iz čl. 45 ZOO-a, i širi pojam pod koji svrstava sve ostale pravne poslove koji prethode zaključenju glavnog ugovora, koji stvaraju nove obaveze (pored eventualno postojeće zakonske obaveze), a koji su u službi budućeg zaključenja glavnog ugovora. Stvaranje pomenutih pravnih obaveza je i primarni cilj pravnih dejstava predugovora. Na stvaranje i izvršenje, odnosno na sankcije kroz koje se predugovor izvršava utiče njegova koncepcijska postavka, odnosno pojmovna definisanost. Međutim i pravna dejstva definišu sam pojam. Uticaj je u oba pravca. U cilju pojmovnog utvrđivanja predugovora autor analizira i granične institute kao što su pregovori, fiksna ponuda, ugovor pod uslovom i opcioni ugovor. Analiza obuhvata i komparativna rešenja kao što su npr. nemačka ponovna kupovina (Wiederkauf) ili francuski preferencijalni ugovor (Pacte de préférence). Na kraju teze autor analizira moguće načine izvršenja predugovora i, ponovo, uticaj instrumenata za izvršenje na sam njegov pojam. Posebna se pažnja skreće na neuralgične tačke pri primeni postojećeg pozitivnopravnog rešenja u pravnom prometu. U izgradnji de lege ferenda stava po pitanju načina izvršenja predugovora vredno pažnje je i zakonsko rešenje iz jugoslovenskog predratnog Zakona o izvršenju i obezbeđenju iz 1930. godine.

The text elaborates the civil law institute of Precontract as a legal act which precedes the conclusion of the (main) contract. The basis for this thesis is the solution presented in Art. 45 from the Serbian Code of Obligations. The analysis is, however, widened to the theoretical border of the Precontract as a legal institute within the general terms of the law of obligations. Comparative solutions which are part of the continental law traditions, as German, French, Swiss, Austrian and Italian law are at the same time of precious help as sources for theoretical construction of the concept of Precontract in Serbian law.Presenting the positive law solution of Precontract in detail is up to one certain point analytical and after that point it follows the autor’s de lege ferenda views. The main goal is to use these views as an aid to the Serbian lawmaker, at the time of enacting the new Serbian Civil law Code, in the field of determinating the relationships regarding the obligations which precede the concluding of the (main) contract. In the text, the author develops two concepts of Precontract. The first and narrowed concept includes only the positive law solution from Art. 45 Code of Obligations. On the other hand the wider concept comprises all legal acts preceding the conclusion of the main contract which establish new obligations (besides the statutory existing by the Code of Obligations) in service of concluding the future main contract. Their establishment is actually the main goal of the legal effects of the precontract. The sole concept of Precontract affects the establishment and the enforcement or rather the sanctions through which the contract will be enforced. Still the legal effects affect the concept as well. The influence is mutual. With a goal of conceptional determination of the Precontract, the author analyses the bordering institutes in regards to the Precontract such as negotiations, fixed proposals for concluding a contract, contracts under condition and optional contracts. In the analysis, the author includes comparative solutions, for example the German repurchase (Wiederkauf) or the French priority agreement (Pacte de préférence). One part of the text is dedicated to the comparison of the precontract with the concept of punctations, framework agreement and partial agreement.Ultimately, the author analyses the possible ways of enforcing the precontract and again the effects of the instruments for its enforcement on the theoretical concept. The focus is put on the difficulties for the application of the current positive solution in the legal communication. In order to develop the de lege ferenda view, it is crucial to take into consideration the solution from the Yugoslavian Act of Enforcement and Security from the time before WW2 (year 1930) .