Hegel i problem pisanja istorije

Abstract

Ova disertacija posvećena je Hegelovom pristupu istoriografiji, njena glavna teza demonstrira kako je Hegelova tematizacija pisanja istorije, kao i kontakt sa istoriografijom, neophodan preduslov njegovog filozofskog pristupa istoriji. U tom smislu, naše istraživanje ukazuje na apstraktni karakter često pretpostavljenog jaza između filozofije istorije i empirijske istoriografije. Opseg studije ograničen je na Hegelovu tematizaciju nefilozofske istoriografije kao predmetnog osnova filozofske istorije. U skladu sa tim, interpretativni fokus je usmeren na mesta u Hegelovim Predavanjima iz filozofije svetske istorije koja se obraćaju istoriografskoj tradiciji, tako da tematizacija Hegelove filozofije istorije u njenom klasičnom obliku ovde izostaje. Umesto toga, istraživanje je usmereno na spoljašnjost filozofske misli o istoriji u vidu njenog odnosa prema istorijskom pripovedanju. Ovaj susret, filozofske misli i istorijske empirije, razmatran je na dva glavna nivoa: 1) Kroz Hegelovu tematizaciju istoriografije, pre svega u Uvodima za Predavanja iz filozofije svetske istorije; 2) Kroz čitanje tekstova istoričara na koje Hegel upućuje – ili koji odgovaraju njegovim opisima različitih načina pisanja istorije. Naš pristup zasnivao se na Hegelovom razumevanju jedinstva pisanja istorije i objektivne političke prakse, kao jedinstva subjektivnog i objektivnog aspekta istorije. Hegelov opis istoriografije kao proze nedovršene sadašnjosti države u Uvodu za Predavanja iz 1830/31, motivisao je naše istraživanje ka propitivanju odnosa između različitih oblika istoriografije i njima odgovarajućih formi političkih zajednica. Na kraju, oba smera ispitivanja – istraživanje Hegelove direktne tematizacije istoriografije, kao i čitanje paradigmatičnih tekstova istoričara – upućuju na odlučujuću važnost pisanja istorije koje se iz perspektive Hegelove filozofije istorije nalazi na ambivalentnom mestu preseka između spoljašnjeg materijala i medijuma u kome je tek svaka filozofska tematizacija istorije moguće.