Komparativna analiza parodijskih narativa u romanima Objava broja 49 i Fama o biciklistima Svetislava Basare

Abstract

Rad se bavi komparativnim tumačenjem dela tipskih predstavnika severnoameričke i srpske postmoderne književnosti kroz poređenje parodijskih narativa u romanima Objava broja 49 Tomasa Pinčona i Fama o biciklistima Svetislava Basare. Ispituju se ključni fenomeni vezani za postmoderni roman u kontekstu parodijskih narativa, sa posebnim osvrtom na strukturalne i funkcionalne odlike parodije u postmodernističkoj prozi i polemičku oštricu parodije. Analizira se prisustvo „prethodnih“ tekstova u postmodernom romanu, koje postmoderni roman inkorporira parodirajući ih u jednom novom, savremenom kulturnom i književnom kontekstu. Na taj način, parodija deluje subverzivno i proizvodi društveni komentar, a dela kao što su Objava broja 49 i Fama o biciklistima se mogu posmatrati kao društveno i kritički relevantna. U tom smislu, proučava se politička dimenzija parodijskog književnog teksta, kao i društveni procesi koji su, između ostalog, doveli i do kritičkog parodijskog izraza u modernoj i postmodernoj književnosti. Kroz prizmu dva romana istražuje se na koji način su tehnološki, civilizacijski i kulturni napredak globalizovanog sveta doveli do problema neautentičnosti doživljaja stvarnosti i jezičkog iskazivanja tog doživljaja, zbog kojeg je i parodija postala jedna od diskurzivnih strategija za kojima se poseže. Rad ispituje i metaprozu i intertekstualnost u parodijskom narativu, polazeći od viđenja parodije kao metaproznog, samorefleksivnog teksta koji ne pretenduje na mimetičko predstavljanje stvarnosti, već, kao nezavisna kreativna formacija, u isto vreme aludira na izvore iz kojih proizilazi. Parodija se vidi kao jedna od strategija borbe protiv diskursa moći koji nisu tu da predstave stvarnost, već da je kreiraju. Kroz primere iz Objave broja 49 i Fame o biciklistima rad ispituje na koji način se metaprozni tekst samokomentariše, problematizujući ustaljene prozne konvencije, kao i vremenski trenutak u kom je nastalo kako delo koje je predmet parodije, tako i sama parodija. Rad se takođe bavi (ne)prisustvom lirsko melanholičnog izraza u postmodernom proznom jeziku kao svojevrsnim kontra-narativom parodije, jednom vrstom tuge za izgubljenim jezikom i nostalgije za izgubljenim kontekstom u kome su diskursi koji su herojski, kurtoazni, visoko formalni, itd., mogli da postoje neparodirani, i autentični.

The dissertation considers parody as a part of the North-American and Serbian postmodern novelist tradition by comparing the parodic narratives in Thomas Pynchon’s The Crying of Lot 49 and Svetislav Basara’s Fama o biciklistima. The dissertation examines the key phenomena related to parody in the postmodern novel, with a special emphasis on the structural and functional features of parodic language as well as its functional purpose of criticism. It analyzes the parodic presence of precursor texts in the narratives of the two novels, parodied in a new, contemporary cultural and literary context. In this way, parody provides subversive and critical commentary, and the works of fiction such as The Crying of Lot 49 and Fama o biciklistima can be seen as socially and critically relevant. In this sense, the political aspects of the postmodern literary parody are studied, as well as the social processes which led to the formation of critical parodic language in modern and postmodern literature. Through the prism of the two novels, the dissertation investigates the ways in which the technological, cultural and material development in globalized societies resulted in the problem of inauthentic perception of reality and its verbalization, which are the reasons why parody, with its ability to revive old texts in a new context, became one of the chief discursive strategies used in postmodern literature. The dissertation further examines metafictive devices and intertextuality as essential constituents of the parodic narrative, starting from the definition of parody as a metafictive, self-referential text that does not strive for a mimetic representation of reality, but, as an independent creative formation, alludes to the sources that are built into its structure. Parody is seen as a fighting strategy against the discourses of power that do not represent reality, but create it. The interpretations of the excerpts from The Crying of Lot 49 and Fama o biciklistima provide an insight into the ways in which a parodic metafictive text comments on itself, questions literary conventions, the historical period in which the parodied text was created as well as the present moment. The dissertation also deals with the presence of lyrical and melancholic language in the postmodern prose narratives as parody’s special kind of counter-narrative, a linguistic formulation of sorrow for the lost language, and nostalgia for the lost context in which heroic, courteous, romantic, highly formal etc. discourse could have their authentic existence, outside of parody.