Poetika nadrealističkog (anti) romana u srpskoj književnosti i evropskom kontekstu

Abstract

Ovo istraživanje posvećeno je specifičnom doprinosu nadrealizma poetici antiromana, u kontekstu evropske teorije proze i na primeru dva antiromaneskna ostvarenja srpskog nadrealizma (Koren vida Aleksandra Vuča, Bez mere Marka Ristića). Da bi se pristupilo određivanju fenomena antiromana, kao relacionog žanra definisanog strukturom negacije, bilo je neophodno dati opštiji pregled teorije i istorije romana. Pri tome su od središnjeg značaja dve dominante u viđenju romana – shvatanje romana kao nenormativnog antižanra, i poistovećenje romana sa modernim građanskorealističkim romanom (novel). Vezivanje romana za proces konsolidacije modernog građanskog društva, koje je ujedno i vreme konsolidacije građanske institucije umetnosti, usloviće reaktiviranje žanra antiromana u epohi istorijskih avangardi. Antiroman se tu potvrđuje kao optimalna forma za avangardnu kritiku institucije estetske autonomije i fikcije. U tom kontekstu, nadrealistička kritika realističkog i afirmacija gotskog romana vidi se kao povratak ključnoj poetičkoj bifurkaciji žanra u osamnaestom veku i reaktiviranje dublje dinamike tradicija romance i novel...

This research is dedicated to a specific contribution of surrealism to the poetics of antinovel, based on the example of two antinovelistic works of Serbian surrealism (Aleksandar Vučo’s The Root of Sight, Marko Ristić’s Without Measure) and situated in the context of European theory of prose. In order to define the phenomenon of antinovel, as a relational genre defined by its structure of negation, it was necessary to give a more general overview of the theory and history of the novel. Thereto, two theoretical and poetical features are dominant – understanding of the novel as non-normative antigenre and its identification with modern bourgeois realist novel. Linking of the novel with the process of consolidation of modern bourgeois society, which is also the period marked by the bourgeois institution of art, will determine the forms of reactivation of the genre of antinovel in the epoch of historical avant-gardes. Antinovel is there confirmed as an optimal form for the avant-garde criticism of the institution of aesthetic autonomy and fiction. In that context, surrealist critique of realist novel and affirmation of gothic romance is seen as a return to the key poetic bifurcation of the genre in the 18th century and reactivation of deeper dynamics of the traditions of romance and novel...