Rodno specifične osobenosti starenja stanovništva Republike Srbije

Abstract

Uvod: Starenje stanovništva jedan je od najvećih izazova sa kojim se svet susreće u XXI veku. Nezaustavljiv proces starenja stanovništva ima duboke posledice na ekonomsku, zdravstvenu, socijalnu i političku sferu društva zbog specifičnih i raznovrsnih potreba starog stanovništva. Specifičnosti rodnih modela starenja pre svega su posledica uticaja niza faktora koji deluju u određenim društvenim okolnostima i konkretnom društvenom okruženju. Rodne razlike u pogledu bračnih, obrazovnih i ekonomskih karakteristika su posledica preovlađujućeg modela rodnih uloga u porodici i u društvu, ali su i posledica relevantnog ponašanja žena i muškaraca. Njihova individualna životna iskustva jesu pod uticajem ovih društveno konstruisanih razlika, a to se odražava i na njihovo zdravstveno stanje. Stoga se rod smatra važnom determinantom zdravlja, koja dodatno oblikuje obrasce izloženosti faktorima rizika po zdravlje i obolevanje, pristup zdravstvenoj zaštiti, kao i dostupnost lečenja. Cilj: Studija se bavi ispitivanjem rodno specifičnih obrazaca starenja, sa posebnim osvrtom na karakteristike zdravstvenog stanja, zdravstvenih potreba i korišćenja zdravstvenih usluga u populaciji starih osoba u Srbiji. Materijal i metod: Istraživanje predstavlja deo Istraživanja zdravlja stanovništva Srbije iz 2013. godine koje je sprovedeno od strane Ministarstva zdravlja Republike Srbije, kao studija preseka na reprezentativnom stratifikovanom dvoetapnom uzorku. Istraživanjem je obuhvaćeno 3540 osoba starosti 65 i više godina. Instrument istraživanja su bili upitnici konstruisani u skladu sa upitnikom Evropskog istraživanja zdravlja.

Background: The aging of the population is one of the biggest challenges that the world faces in the xxi century. the unstoppable aging process of the population has profound consequences on the economic, health, social and political spheres of society because of the specific and diverse needs of the older population. specifics of gender model of aging are primarily the result of the impact of a number of factors that act in certain social circumstances and in the specific social environment. gender differences in marital, educational and economic characteristics are the result of the prevailing model of gender roles in the family and in society, but they are also the result of the relevant behavior of women and men. their individual life experiences are influenced by these socially constructed differences, and this is reflected in their health status. therefore, the gender is considered an important determinant of health, which further shapes the patterns of exposure to health risk factors and morbidity, access to health care and access to treatment. Aim: The study examined gender-specific patterns of aging, with special emphasis on the characteristics of health status, health needs and utilization of health services in the population of the elderly in serbia. Methods: The study is part of the national health survey of serbia, a cross-sectional study conducted in year 2013 by the ministry of health of republic of serbia on a representative stratified two-stage sample. the study included 3540 participants aged 65 years and over. the instruments were questionnaires designed in line with the european health interview survey questionnaire.