Хемијски састав и биолошка активност екстраката слатководног сунђера Ochridaspongia rotunda (Arndt, 1937)

Abstract

Ова докторска дисертација издваја се по проблематици спроведених истраживања и представља оригиналан научни допринос проучавању хемијског састава и биолошке активности слатководних сунђера. Конкретно, ендемска и реликтна врста Ochridaspongia rotunda (Arndt, 1937) из Охридског језера (Охрид, Република Македонија) у њеном је фокусу. Према доступним литературним подацима, ради се о пионирском истраживању како на подручју Р. Македоније, тако и шире, у региону Западног Балкана. In vitro је ''скринован'' већи број биоактивности екстраката сунђера O. rotunda (антимикробна са ''antiquorum sensing'' активношћу, антитуморска, цитотоксична, мутагена, антиоксидативна и анти-ацетилхолинестеразна активност) ради процене њиховог потенцијала као новог извора биолошки активних супстанци од значаја у медицини и фармацији. Генерално, два екстракта (метанолни МЕ и ацетонски АЕ) врсте O. rotunda истакла су се по својој биолошкој активности. Најосетљивија бактерија била је Bacillus subtilis (МЕ, MIC и MBC 7,5 μg/mL и 15,0 μg/mL), а најосетљивија гљива Trichoderma viride (МЕ, MIC и MFC 7,5 μg/mL и 15,0 μg/mL). Осим тога, МЕ показао се као добар инхибитор продукције пиоцијанина (49,90%), а АЕ формирања биофилма (53,99%) бактеријског соја Pseudomonas aeruginosa PAO1. Ниска вредност IC50 (5,01 μg/mL) и потенцијална селетивност, уз одсуство мутагеног потенцијала и токсичности, указују на значај АЕ у потрази за новим терапеутицима природног порекла у третману рака плућа. Заправо, према ћелијама А-549 vs. MRC-5, дати екстракт био је само 2 пута мање активан а око 35 пута селективнији од позитивне контроле доксорубицина, цитостатика у клиничкој употреби. Оба екстракта инхибирала су ензим ацетилхолинестеразу у условима in vitro (како in solid, тако и in liquid), у мери да се могу сматрати могућим извором нових инхибитора овог ензима...

Ова докторска дисертација се издвојува по проблематиката на спроведените истражувања и претставува оригинален научен придонес во проучувањето на хемискиот состав и биолошката активност на слатководните сунѓери. Конкретно, во нејзиниот фокус е ендемичниот и реликтен вид Ochridaspongia rotunda (Arndt, 1937) од Охридското Езеро (Охрид, Република Македонија). Според достапните литературни податоци се работи за пионерскo (првичнo) истражувањe, како на подрачјето на Р. Македонија, така и пошироко, на регионално ниво (Западен Балкан). In vitro е ''скринован'' (''прикажан'') поголем број на биоактивности на екстрактите од сунѓерот O. rotunda (антимикробна со ''antiquorum sensing'' активност, анти-туморска, цитотоксична, мутагена, антиоксидативна и анти-ацетилхолинестеразна активност) за да се процени потенцијалот на овој вид како нов извор на биолошки активни супстанции од важност во медицината и фармацијата. Генерално, два екстркакти (метанолен МЕ и ацетонски АЕ) на видот O. rotunda се издвојуваат со својата биолошка активност. Најчувствителна бактерија беше Bacillus subtilis (МЕ, MIC и MBC 7,5 μg/mL и 15,0 μg/mL), а најчувствителна габа Trichoderma viride (МЕ, MIC и MFC 7,5 μg/mL и 15,0 μg/mL). Освен тоа, МЕ се покажа како добар инхибитор на продукцијата на пиоцијанин (49,90%), а АЕ при формирањето на биофилм (53,99%) кај бактерискиот сој Pseudomonas aeruginosa PAO1. Ниската вредност IC50 (5,01 μg/mL) и потенцијалната селективност заедно со отсуството на мутагениот потенцијал и токсичноста укажуваат на значењето на АЕ во потрагата за нови лекови од природно потекло за третман на рак на белите дробови. Имено, дадениот екстракт према клетките А-549 беше само со два пати послаба активност, а околу 35 пати поселективен од позитивната контрола доксорубицин, цитостатик во клиничка употреба...