Sukob političkog i ličnog u Šekspirovim istorijskim dramama

Abstract

Doktorska teza Sukob političkog i ličnog u Šekspirovim istorijskim dramama zamišljena je kao kritička analiza istorijskog opusa najpoznatijeg engleskog renesansnog dramskog pisca, Vilijama Šekspira. Okosnicu rada predstavlja tumačenje sukoba između političke i lične sfere engleskih vladara, sa posebnim akcentom na razrešenje dileme izbora između javne dužnosti i ličnih moralnih načela. Zbog davanja prioriteta vlastoljubivim makijavelističkim ambicijama nad unutrašnjim glasom savesti, kod većine vladara iz Šekspirovih istorijskih drama dolaze do izražaja tragične posledice ,,disocijacije senzibiliteta’’ (Eliot, 1921: 64,66). Budući da je uzdizanje političkih obaveza nad ličnim htenjima proces koji se lako uočava i u savremenim političkim dešavanjima, naročito u obliku nametnutog izbora između legalizma i moralnosti, u radu su ilustrovane značajne ideje humanističkih teoretičara iz XX veka koji su se bavili problematikom ove podvojenosti (Livis, Fraj, Kantorovic, Rubinštajn, Elijade, Adorno, Horkhajmer, Bauman, Todorov, Hamvaš, Zin, Tejlor, itd.). Njihovi savremeni uvidi su tokom istraživanja kombinovani sa humanističkom filozofskom i etičkom tradicijom u delima Pitagore, Fičina, Mirandole, Bruna, Mora, Montenja. Renesansni glasnogovornik ove humanističke tradicije bio je upravo Šekspir, te smo kroz hronološki pristup interpretacije njegovih istorijskih drama (Prvi, Drugi i Treći deo Henrija VI, Ričard III, Kralj Džon, Ričard II, Prvi i Drugi deo Henrija IV, Henri V i Henri VIII) razotkrivali umetničku kritiku dominantne tjudorske ideologije i težnju za njenim podrivanjem. Stoga je mišljenje novoistoričara, naročito njihovog rodonačelnika, Stivena Grinblata, da društvene institucije u potpunosti oblikuju, ograničavaju i kontrolišu ponašanje pojedinaca, te svaki pokušaj podrivanja sistema osuđuju na neuspeh, u velikoj meri kritikovano u radu. Konačno, u radu se navodi da su važnost ,,istorijskog čula’’ (Eliot, 1963: 34), koncepta koji naglašava neraskidivu povezanost između prošlosti i sadašnjosti, zarad uspostavljanja drugačije, oplemenjenije vizije budućnosti, u Šekspirovim istorijskim dramama nakon humanista iz druge polovine XX veka, prepoznali i prezentisti na početku XXI veka, naročito njihovi predstavnici Hju Grejdi i Terens Hoks, koji neumorno ističu, poput Jana Kota, da je Šekspir naš savremenik.